|
Mavzu 3. STATISTIK JAMLASH VA GURUHLASHBog'liq Ochilov Sh.B, Yuldasheva S.N, Norova S.Y. StatistikaMavzu 3. STATISTIK JAMLASH VA GURUHLASH
Reja:
3.1. Jamlash to`g’risida tushuncha va uning turlari.
3.2. Guruhlash to`g’risida tushuncha va uning unsurlari.
3.3. Guruhlash belgisi va ularning turlari.
3.4. Ikkilamchi guruhlash.
Tayanch iboralar:
Statistik jamlash, statistik guruhlash, guruhlash turlari, guruhlash belgilari,
oddiy guruhlash, ko`p o`lchovli guruhlash, kombinatsion guruhlash, ierarxik
guruhlash.
3.1. Jamlash to`g’risida tushuncha va uning turlari.
Statistik kuzatish o`rganilayotgan hodisa to`g’risida ko`pdan-ko`p
ma`lumotlarni to`plashga imkon tug’dirsa-da, lekin olingan ma`lumotlarning
tarqoqligi sababli hodisa to`g’risida umumiy xulosalar yasashga imkon
bermaydi. SHuning uchun ham mazkur ma`lumotlarni bir tizimga solish, qayta
ishlash navbatdagi vazifa hisoblanadi. Bu bosqich har qanday statistik
tadqiqotning ikkinchi bosqichi bo`lib, statistik kuzatish materiallarini
svodkalash va guruhlash deb yuritiladi.
Svodkalash oldindan tuzilgan va tasdiqlangan dastur hamda reja asosida
amalga oshiriladi. Dasturda ayrim belgilar bo`yicha ajratilishi lozim bo`lgan
guruhlar ro`yxati, shu guruhlar uchun hisoblanadigan ko`rsatkichlar tizimi, qaysi
hudud chegarasida va ma`muriy tomondan tobelik jihatidan materiallarni
svodkalash lozimligi kabi masalalar echiladi. Svodkalash rejasida esa kim va
qanday
tartibda svodkalashning
bajarilishi, uning natijlarini
qanday
rasmiylashtirish va matbuotda ma`lumotlarning qaysi qismini nashr etish kabi
tashkiliy masalalar yoritiladi.
Svodkalash oddiy va murakkab svodkalashlarga bo`linadi. Oddiy
svodkalash deganda olingan ma`lumotlarni guruhlarga bo`lmasdan to`plam
bo`yicha umumiy yakunlarni chiqarish tushuniladi. Masalan, institutda ta`lim
olayotgan jami talabalarning sonini hisoblash uchun kunduzgi, kechki va sirtqi
fakul’tetlardagi talabalar sonini qo`shib chiqishning o`zi kifoya. SHuning o`zi
oddiy svodkalash bo`ladi. Murakkab svodkalash deyilganda ma`lumotlarni
dasturda ko`zda tutilgan belgilar asosida ayrim guruhlarga bo`lib o`rganish
tushuniladi. Jami talabalarni kurslarga va mutaxassisliklarga bo`lib o`rganish
bunga misol bo`la oladi.
Svodkalash tashkil qilinishiga qarab: markazlashgan va markazlashmagan
svodkalashlarga bo`linadi. Markazlashgan svodkalashda boshlang’ich
ma`lumotlar bir yoki bir necha statistika boshqarmalarida to`planadi va o`sha era
ko`zlangan maqsad va vazifalar nuqtai nazaridan qayta ishlanadi.
|
| |
