13
2.1. Yog‘och xomashyo tayyorlash to‘g‘risida asosiy tushunchalar.
Yog’ochning turmushda va xalq xo’jaligidagi ahamiyati, tuzilishi,
turlari, ishlatilish sohalari
Yog’och tayyor qurilish materiali bo’lib, u xalq xo’jaligining
turli sohalarida keng ko’lamda ishlatiladi. Yog’och duradgorlikda
ishlatiladigan asosiy material hisoblanadi. Undan qurilish va
inshootlarda, avtomobilsozlik, vagonsozlik, kimyo va ko’mir
sanoatida, faner, mebel, sport inventarlari
tayyorlash va boshqa
sohalarda foydalaniladi. Yog’ochning keng ko’lamda ishlatilishiga
sabab uning texnik xossalarining yuqoriligidir. Yog’ochni ishlash
oson, vazni yengil, puxtaligi yuqori,
issiqlik va elektrni yomon
o’tkazadi, kislota va ishqorlar ta’sirida tez yemirilmaydi, ko’pchilik
yog’ochlarning tashqi ko’rinishi chiroyli bo’lib, puxta yelimlanuvchan
bo’ladi va yaxshi pardozlanadi. Ammo yog’ochning ayrim
kamchiliklari ham bor: temperatura, namlik o’zgarishi natijasida
yog’och
qurib tob tashlaydi, nam tortib shishadi, yeshilib-toblanadi,
yoriladi. Yog’ochning puxtaligi, qattiqligi va boshqa mexanik
xossalari,
metallardagi singari, turli yo’nalishda turlichadir,
yog’ochning mexanik xossalari nam ta’sirida keskin kamayadi.
Yog’och oson alangalanadi, chirishga, hasharotlarning yemirishiga
qarshilik ko’rsata olmaydi.
Hozirgi kunda yog’och ishlash korxonalarida tabiiy yog’och
o’rnini oladigan yangi tur materiallar
ishlab chiqarilmoqda va
ishlatilmoqda. Yog’och ishlash korxonalarida hosil bo’ladigan
chiqindilardan: arra qipig’i va payraxalaridan presslash yo’li bilan
tayyorlanadigan yog’och tayyorlanayotgan yog’och materiallar tabiiy
yog’ochlarda uchraydigan har xil nuqsonlardan, kamchiliklardan holi,
puxtalik jihatidan ustun bo’lib ayrim hollarda metall o’rnini ham
olmoqda.
