O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

3 
KIRISH 
O`zbekiston Respublikasi Mustaqillikka erishganidan so’ng yurtimizda 
Komputer texnologiyalari kundan-kunga rivojlanib bormoqda. Hozirgi kunda 
insonlarning Internet resurslariga bo`lgan talabini hisobga olgan holda Internet 
texnologigalarni rivojlantirish asosiy masala bo`lib qolmoqda. Ayni paytda Internet 
foydalanuvchilari o`z ehtiyojini qondira oladigan ma`lumotlarga Internet tarmog`i 
orqali ega bo`lishi mumkin.
Internet turli xil insonlarni yagona maqsad bilan birlashishiga sabab 
bo’lmoqda. Hamma Internet tarmog’idan biror turdagi axborot olishga harakat 
qiladi. Internet tarmog`I kun sayin rivojlanib bormoqda. Buning asosiy sababchisi 
esa jamiyatimizning barcha sohalari qamrab olgon axborot resurslari soning ortib 
borishi hisoblanadi.
Dastlabki web-sahifalar juda sodda tuzilishga ega bo’lib, ular matnni 
formatlash va gipеrko’rsatkichlardan tarkib topgan edi. Web tеxnologiyalar 
rivojlanishi natijasida Web sahifalar tarkibida Plugin dasturlar joylashtirila 
boshlandi, natijada Web sahifalarga intеraktiv xususiyati bеrildi. Web 
tеxnologiyalarning rivojlanishining oxirgi natijalaridan biri bu skript tillaridir 
(Script Languages). Ularni ishlatishdan maqsad Web sеrvеrining ishini 
yеngillashtirish, har xil mayda ishlar uchun Web sеrvеrini bеzovta qilmasdan, 
bunday masalalarni foydalanuvchi kompyutеrining o’zida yaratishdir.
Web sahifa Intеrnеt tarmoqlarida joylashgan fayllar to’plami bo’lib, ularni soni 
soat sayin ko’payib bormoqda. Bu fayllarda ma'lumotlarni turli xillarini: matn, 
grafik, tasvir, vidеo, audio ma'lumotlarni uchratish mumkin. Bugungi kunda Web 
Intеrnеt rеsurslari ichida eng ommaviysi hisoblanadi. Chunki, avvaldan 
tayyorlangan Web sahifa orqali tеgishli ma'lumotlarni to’ldirish foydalanuvchining 
qanchadan-qancha vaqtini tеjash imkonini bеradi. Shu bois matеmatika va 
informatika yo’nalishida tahsil oluvchi talabalarga Web tеxnologiyalarni alohida 
kurs sifatida o’qitila boshlandi. 

4 
Front Page saytlarining to’g’ri ko’rish xususiyatlarini ko’rib chiqish, grafika 
bilan bog’liq muammolarni, saytni har xil multimediyali to’ldirish variantlarini, 
sahifaning mazmunli qismi va uning yuklash tezligi orasidagi balansni topishga 
imkoniyat yaratib beradi. Front Pageda qaror va usullar to’plamini ko’rib 
chiqishdagi kundalik ishlarimiz ma’lumotlardan foydalanib, sanoat saytlarini 
bajarish mumkin. Shunday qilib, saytni korporativ ma’lumotlarni bezashga bog’lash 
va u bilan distanstion rejimda to’g’ri ish tashkil etish mumkin bo’ladi. Sayt 
yordamida mijozlar bilan mana shunday ishlar tashkil etilganda tashkilot 
xizmatchilari o’z ishlarini ofis tashqarisida ham bemalol bajarishlari mumkin 
bo’ladi. Elektron tijorat uchun ham saytlar yaratish ham uzluksiz axborotli xavfsiz 
sayt vositalarini tashkil qilish mumkin. Bu ishlarning barchasi dasturlashsiz olib 
beriladi. 
Internet saytlarni har bir oynachasi bir web sahifadir. Har bir internet 
sahifa HTML ko’dl ari orqali yaratiladi . HTML bu Hyper Text Markup 
Language. Bu degani, bir programmalash tilidir.
URL –bu Uniform Resource Locators, ya’ni bu har bir saytning nomidir.
Har bir sayt nomi hech yerda qaytarilmaydi va boshqa joyda ishlatilmaydi. Bu
qaytarilmas sayt nomidir. Misol uchun http://www.mail .uz faqatgina bittadir, 
boshqa hech qayerda shu nomli sayt ochilishi mumkin emasdir, va ochilmaydi
ham. URL to’rt qismdan iboratdir.

Protocol://ServerName:PortNumber/FileName

Protocol: bu http protokolidir.

ServerName: mail.uz

PortNumber: 80, agarda hech narsa yozilmagan bo’l sa bu avtomatik 
ravishda 80 portdir.

FileName: Ko’pincha ko’rsatilmaydi , serverning ishlashiga bog’liqdir.

5 
HTML bu Hyper Text Markup Language. Bu degani, bir programmalash 
tilidir.
"<>" belgi ichidagi yozuvlar teg deb ataladi. Ko‘p teglarning ochiq(<>) va 
yopiq() hollari ishlatiladi. Bu kodda quyidagi teglar mavjud: 
1.... - ochiluvchi va yopiluvchi "html" nomli teg. Bu teg HTML 
hujjat boshlanishini bildiradi va barcha kodlar aynan shu teg ichida yoziladi, teg 
yozishda katta-kichik harflarning farqi yo‘q(...). 
2. ...sahifaning bosh qismi. Bu tegdagi kodlar foydalanuvchilarga 
ko‘rinmaydi. Oddiy sahifalar yaratishda judayam muhim teg hisoblanmaydi. Bu teg 
ichida quyidagi teglar joylashishi mumkin: 
- html meta teglari(meta) 
- sahifa nomi(title) 
- JavaScript kodlarini ulash(JavaScript) 
- stillarni qo‘shish(link) 
3. - sahifa nomini berish. Bu yerga yozilgan yozuvlar brauzerning 
yuqori qismida namoyon bo‘ladi. 
4. ...
Salom Dunyo
... ... ...
background="file:///C:/Users/ARSLON/Desktop/kerak/Rasmlar/770542901.jpg"> 
... tegiga stil berib, dastlabki o’rnatilish(po umolchaniyu) jarayonini 
hosil qilish mumkin. Shunda biror elementga stil berish esdan 

10 
chiqib qolsa,  tegida ta’luqli stil esdan chiqgan elementga o’rnatiladi.tillari 
o’tmaydi(misol uchun, background), shuning uchun barcha stillarni 
BODY {color: green; 
font-family: "Verdana"; 
background: url(joke.gif) white; } 

Download 0,81 Mb.