15
Mavzu №3. Windows operatsion sistemasi va uning turlari
Reja:
1
. Operatsion sistema
2.
WINDOWS FOYDALANUVCHILARI DOIRASI
3.
WINDOWS XP operatsion tizimsining alohida xususiyatlari
4.
Windows XP grafikli interfeysi
Windows Microsoft firmasining dastur maxsuli bo’lib, maxsus tayyor-garlikka
ega bo’lmagan komp’yuterdan foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan operatsion tizim.
Uning asosiy maqsadi - komp’yuterdan foydalanishni iloji boricha sodda va o’rganish
uchun oson, shu bilan birga, foydalanuvchiga mumkin
qadar keng imkoniyatlar
yaratish holatiga keltirishdan iborat.
80-
yilllarning o’rtalaridan tarmoq yoki taqsimlangan operatsion tizimlar
boshqaruvida ishlaydigan personal komp’yuter tarmoqlari keng tarqala boshladi.
1984 Microsoft firmasi o’zining birinchi tarmoq mahsuloti-Microsoft Network ni
yaratdi. Ya’ni uncha katta bo’lmagan tarmoqda kichik texnik va dastur xarajataxzslari
talab etadigan Windows for Workgroups operatsion tizimini taklif etdi.
Bu operatsion tizim Windows 3.1 dan foydalanib kelgan jamoalarga juda qo’l
kelgan edi. Windows for Workgroups da tarmoq yuqori unumdorlikka erishgan edi.
CHunki barcha tarmoq drayverlari 32- razryadli bo’lgan.
1995 yil sentyabrda Microsoft yangi Windows 95
operatsion tizimini ishlab
chiqdi. U Intelx 86 mikroprotsessorli stol komp’yuterlarining Windows 3.1 va
Windows for Workgroups operatsion tizimlarini almashtirdi.
Windowsning avvalgi versiyalari (masalan, Windows 3.0, 3.1, 3.11, 3.12) asos
sifatida MS DOS ni qabul qilgan bo’lsa, Windows 95 o’zi mustaqil bo’lib,
komp’yuterda boshqa bir operatsion tizimning bo’lishini talab qilmaydi. Lekin shu
bilan birga bu muhitda MS DOS va Windowsning eski versiyalari bilan ishlash
imkoniyati saqlangan. Windows mustaqil operatsion tizim sifatida quyidagi
afzalliklarga ega:
-
o’zlashtirishda o’ta oddiy va mavjud imkoniyatlardan foydalanish ko’lami
qulay;
-
u yuqori samaradorlikka ega va mazkur xususiyati bilan Windowsning istalgan
avvalgi versiyalaridan keskin farqlanadi. Xususan, Microsoft firmasi yangi 32
razryadli yadroni tatbiq etish bilan samaradorlik va ishonchlilikni
keskin oshirishga
erishdi;
foydalanuvchi atigi bitta dasturiy ta’minot mahsulotini xarid qilib, qator muhim
imkoniyatlarni qo’lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi, elektron pochtadan
foydalana oladi, mul’timedia vositalaridan bahra oladi va hokazo; - sodda, dasturlar
majmui barkamol va yuqori unumdorlikka ega.
Windows keng doiradagi foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan bo’lib, ixtiyoriy
sohadagi masalalarni echmasa-da, ularni echish uchun qulay vosita rolini o’ynaydi.
Windows muhiti foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan ko’pgina
imkoniyatlarga ega
bo’lgan dasturdir. U MS DOS imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
16
Windows muhitida ishlash natijasida foydalanuvchi ko’pgina qulaylik-larga ega
bo’ladi. Bunda fayl va kataloglarning nusxasini olish, ko’chirish, qayta nomlash,
o’chirish va hokazo amallar tezda va yaqqol bajariladi. SHu bilan birga bu dastur bir
paytning o’zida bir necha katalog bilan ishlash,
qator masalalarni echish, ixtiyoriy
printer, displey va MS DOS dasturlari bilan ishlash qobiliyatiga ega.
YAgona interfeysga, ya’ni Windows turli versiyalari va dastur ilovalari bilan
ishlashning standart qoidalariga egaligi muhimdir.
Hozirgi kunda Windows millionlab foydalanuvchilarning e’tiborini o’ziga tortdi.
Microsoft firmasi Windowsni takomillashtirish borasida tinimsiz ish olib bormoqda.
SHu bilan birga turli dasturlar ilovalarining yaratilishi Windowsning imkoniyatlarini
yanada oshirmoqda.
Bu Microsoft Word, Page Maker, Excel, Corel Draw va
hokazolardir.
Windows 32 razryadli amaliy dasturlarni ishlatish imkoniyatini beradi. 32
razryadga mo’ljallangan Application Programming Interface (API) amaliy dasturlar
interfeysi hozirgi paytda eng ko’p foydalaniladigan tarmoq
operatsion tizimlar -
Windows NT yordamida ishlaydigan amaliy dasturlar bilan bemalol ishlashi mumkin.
Bu esa amaliy va operatsion tizimlarni qo’llaydigan yangi dasturlar yaratish
imkoniyatini beradi. Hatto komp’yuter tarmoqlarini ishlatish va tizim administratorlari
(boshqaruvchilari)dan foydalanish jarayoni bir qator qulayliklar yaratadi.
Windowsni ishchi holatida saqlab turish va uni o’rganish ilgarigiga nisbatan kam
vaqt va urinishlarni talab qiladi. Tizim shunday «aqlli»lashganki, u qator murakkab
amallarni o’zi mustaqil bajaradi. Bunday amallar sifatida periferiya qurilmalarining
ishlashini ta’minlash, foydalanuvchi muhitini qayta o’zgartirish (yangi imkoniyatlarni
qo’shish) va boshqalarni keltirishimiz mumkin.
Windowsning qo’llanilishida foydalanuvchilarni o’qitish, o’rgatish, tizimni
ishchi
holda saqlab turish, uni sozlash ishlarini tez va ortiqcha harakatsiz amalga
oshirish mumkinligi sohada ketadigan xarajatlarni kamaytiradi.
Windowsning ba’zi imkoniyatlari quyidagilardir:
