|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti “elektronika va avtomatika” fakulteti
|
| bet | 12/16 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 1,35 Mb. | | #257854 |
Bog'liq 999 ДИПЛОМ СОБИРЖОНОВ10. Indicators guruhi.
Indicators guruhi quyidagi oilalalarni birlashtiradi:
- voltmetrlar;
- ampermetr;
- sinagich (holatlar yoki signal darajasini indikatorlari);
- qo’ng’iroqlar;
- cho’g’lanma lampalar;
- virtual cho’g’lanma lampalar;
- belgini sintezlovchi indikatorlar;
- shkalali indikatorlar.
VOLTMETER oilasi asboblari – voltmetrlar va AMMETER – multimeterga qo’shimcha ampermatrlar kuchlanish va tokni o’lchash imkonini beradi bu o’lchov qurilmalari kopaktroq sxemalarni sintezlash imkonini beradi asboblarni uchlari sxemalarda (rasm 2) o’ngdan va chapdan joylashishi mumkin yani garizantal holda zontal) yoki yuqoridan pastga yani vertikal sanab o’tilgan asboblarda musbat kirish chapda yoki yuqorida joylashadi. Agar asbobni nomida ohirgi simvol R (Right) musbat kirish o’ngda yoki pasda joylashishi mumkin. Asbobni parametri hujjatida foydalanuvchi uni ichki qarshiligini Resistance va kuchlanish (tok) hili – Mode: o’zgarmas (DC) yoki o’zgaruvchan (AC) o’rnatishi mumkin. Eslatamiz voltmeter parallel ulanadi ampemetr esa tatqiq qilinadigan zajir bilan ketma – ket ulanadi. O’zgaruvchan kuchlanish (tok) o’lchanganida signalni o’rta kvadratik qiymati aks etadi.
Rasm 2. voltmetrni kuchlarini joylashuv variantlari.
Bu oila asboblari virtual hisoblanadi ko’pchilik virtual elementlar kabi virtual elementlar panelidan tugmalardan foydalanib ularni joylashtirish mumkin – Measurement Components. Shu panelda sinagichlarni tugmalari ham joylashgan panelni faollashtirish uchun View menyusidagi Toolbars buyrug’idan foydalanadi.
PROBE oilasi – sinagichlar mantiqiy elementlarni holat indikatorlaridan bir nechtasiga yoki nazorat qilinadigan zanjirni signal darajalariga ega. Sinagichlar o’z ko’rinishini chegaraviy kuchlanish ortib ketganida o’zgartiradi – Threshold voltage uni foydalanuvchi element parametrlari hujjatida o’rnatish mumkin. Oila sinagichlari asosan ranglari bilan farq qiladi. Kutubxonada rangsiz sinagichlar joylashgan – PROBE, shuningdek ko’k yashil qizil sariq va lola rang ranglilari ham bo’ladi. Sinagichni rangi va nomi oxirida joylashadi masalan qizil rangli sinagich PROBE_RED deb yoziladi.
Ko’pincha qo’llaniladigan elementlar ga o’xshash tayanch kutubxona paketi tarkibiga virtual sinagichlar kiritilgan: Probe, Blue Probe, Grin Probe va Yellow Probe. Ularni joylashtirish uchun hujjatlarda anjomlar panelidagi tegishli tugmalardan foydalanish mumkin – Measurement Components. Ana shu panelda virtual volt metr va ampermetrlarni tugmalari ham joylashgan. Panelni faollashtirish uchun View menyusidagi Toolbars buyrug’idan foydalanish kerak bo’ladi.
Tovushli signallarni shakllantirish uchun kompyuter dinamigidan foydalaniladi Multisim paketidagi BUZZER oilasini moduli yordamida boshqariladigan. Unga qo’ng’iroq kiradi BUZZER va trivogani tovushli indikatori Sonalert firmasi tomonidan ishlab chiqilgan – SONALERT. Tovush signallari – Frequency parametrlar hujjatida o’rnatilgan chastotada eshtiladi, ana shu hujjatda o’rnatilgan ishlab ketish kuchlanishidan oshib ketganida – Voltage ko’rsatilgan parametrlardan tashqari foydalanuvchi qo’ng’iroq tokini aniqlash mumkin – Current. Tok va kuchlanishni o’rnatilgan qiymati tovush elementini qarshiligini hisoblash imkonini beradi.
LAMP oilasi elementlari – cho’g’lanma lampa chiziqli bo’lmagan qarshilikni modellaydi yorug’lik ko’rinishida sochilgan elementni. Lampochka ikkita parametrga ega: 12 V_10W. birinchi – bu lampochka yorishadigan kuchlanish. Bu kuchlanish oshganida sochilayotgan quvvat ham (ikkinchi parametr) lampani sperali kuyib ketadi. LAMP_VIRTUAL oilasi – cho’g’lanma lampa yagona nom bilan yagona elementdan iborat buning uchun yuqorida ko’rib o’tilgan kuchlanish va qiymatlarni o’rnatishi mumkin: Maximum Rated Voltage va Maximum Rated Power bundan tashqari ikkala oila uchun foydalanuvchi animatsiya uchun kechikish ko’paytiruvchisini o’rnatish mumkin – Animation Delay factor (RATED_VIRTUAL oilasini bayoniga qarang).
Virtual cho’g’lanma lampani virtual elementlari panelidagi tegishli tugmadan foydalanib o’rnatish mumkin Miscellaneous Components (view manyusi, Toolbars buyrug’i).
HEX_DISPLAY oilasi – svetodiod asosidagi belgi sintezlovchi indikatorlar turli raqamli sigmentlardan (7,15 yoki 5) turli rangdagi (ko’k, yashil, qizil, sariq va och qizil) (rasm 3 da ko’rsatilgan) birlashtirilgan katodlari va anodlari bilan bir necha hildagi indekatorlardan iborat. Sanab o’tilgan indikatorlarni boshqarish uchun deshivratorni sintezlash kerak, buni chiqish signallari sigmentlarni yoqilishini (o’tishini) taminlaydi. Ishoralarni chizilishi bu holatda foydalanuvchi tomonidan tanlanishi mumkin.
Rasm 3. Ishora sintezlovchi indikatorlar.
Bunday indikatorlarni ismini birinchi qismi sigmentlar sonini bildiradi: 15 – ALPHA_NUMERIC (rasm.6.11, a), 7 – SEVEN_SEG (rasm.6.11, b va v) va 5 (plyus minus 1, o’nlik nuqtasi simvollarni aks ettirish uchun – rasm.6.11.g) – PLUS_MINUS_ONE agar yeti sigmentli indikator yana o’nlik nuqtani ham aks ettirish imkonini bersa, shunda ismni keying qismi yoziladi DECIMAL. TWO – DIGIT simvollari bildiradiki u indikator ikkita belgi va ikki ta o’nlik nuqtani aks ettirish imkonini beradi. Keying simvollar COM_A va COM_K ular bildiradiki indikatorlarni anotlari yoki katodlari birlashtirilgan. Simvollarni ohirgi guruhi rangni bildiradi.
Bundan tashqari HEX_DISPLAY oilasi tarkibiga yeti sigmentli indikatorlar kiradi va u o’n oltilik kodlarni simvollarini yozilishini taminlaydi – DCD_HEX, DCD_HEX_DIG, u to’r razryadli ikkilik kodi bilan boshqariladi (rasm.6.11, b). indikatorlarni ikkinchi hili o’ng tomonga og’gan belgilarni yonishini taminlaydi. Besh va yeti sigmentli indikatorlar uchun foydalanuvchi indikator tokini aniqlashi mumkin – On Current va sigmentdagi (svetodiod dagi) to’g’ri kuchlanishni tushuvi – Forward Voltage Drop.
Virtual elementlar paneli Miscellaneous Components (View menyusi, Toolbars buyrug’i) tugmalar kiradi yeti sigmentli indikatorni ishchi va maydoniga joylashtirish imkoniyatini beradi, to’r razryadli ikkilik kodi bilan boshqariladigan (DCD Hex, rasm.6.11, b) yoki qo’shimcha deshivratorni chiqish signallari bilan. Bu indikatorlar qurilishi mumkin umumiy katodli sxema bo’yicha – Seven seg K yoki umumiy anot bilan – Seven seg A (o’nlik nuqtaga ega emas)>
BARGRAPH oilasi – shkalali indikatorlar ushta elementga ega. Ularni oddiysi yonma yon joylashgan bitta ko’rpusda polosa ko’rinishidagi svetodiod lar hisoblanadi – UNDCD_BARGRAPH. Bu indikatorni barcha sveto diodlari anodli (chapdan) va katodli (o’ngdan) chiqishlarga ega yani har bir sveto diotni aloxida boshqarish imkoniga ega. DCD_BARGRAPH indikatori shunday qurilganki unga musbat boshqaruvchi kuchlanish berilganida ustuncha yorishib ko’rinadi uning balanligi kirish kuchlanishiga proporsional bo’ladi LVL_BARGRAPH indikatori (level – daraja) faqat bitta svetodiod ni yorishishini taminlaydi uning joylashishi kirish signal darajasini bildiradi barcha indikatorlar 10 ta sveto diodga ega beshta pastki sveto diod yashil kengi ushtasi sariq va ikkita yuqorisi qizil ranga ega bo’ladi.
UNDCD_BARGRAPH indikatorlari uchun foydalanuvchi svetodiod toklarini o’rnatishi mumkin – On Current va rezistorni ichki qarshiligini – Interval Resistance va boshqa ikkita indikator uchun tatqiqotchi kuchlanishni o’rnatishi mumkin barcha sigmentlarni yonishini taminlovchi – Full Scale Voltage va rezistorlarni ichki qarshiligini – Internal Resistance.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti “elektronika va avtomatika” fakulteti
|
