25
Tezkor xotira (RAM – Random Access Memory – ixtiyoriy kirish mumkin
bo`lgan) kompyuterning muhim qismi bo`lib, protsessor undan amallarni bajarish
uchun dastur, berilganlarni
oladi va amalni bajarib, natijani yana saqlaydi. Shuni
alohida
takidlash lozimki, kompyuter o`chirilsa, tezkor xotirada saqlanayotgan
dasturlar va berilganlar yo`q bo`lib ketadi. Tezkor xotira juda tez yozishi va o`qishi
bilan farq qiladi. Uning «tezkor» nomini olishining sababi, u juda tez ishlaydi va
protsessor berilganlarni xotiradan o`qishida yoki yozishida kutishiga hojat yo`q.
Kompyuterda tezkor xotira standart panellarda joylashgan, ular modullar deb
ataladi. Tezkor xotira modullari sistema platasida mos hajimlarda qo`yiladi. Xotira
modullari ikki xil bo`ladi: bir qatorli (SIMM modullar) va ikki qatorli (DIMM
modullar). Pentium protsessorli kompyuterlarda bir qatorli modullarni juft ishlatish
kerak (sistema platasiga o`rnatishda hamma vaqt juft sonda bo`ladi). DIMM
modullarni bittadan o`rnatish mumkin. Bitta platada har xil modullarni o`rnatish
mumkin emas.
Tezkor xotira modullarining asosiy xarakteristikasi quyidagicha:
xotira hajmi;
murojaat vaqti.
SIMM modullari 4, 8, 16, 32, 64 Mbayt hajimga ega; DIMM modullariniki
esa 16, 32, 64, 128, 256, 512 Mbayt. Murojaat vaqti xotira yacheykalariga murojjat
qilishda qancha kerak bo`ladigan vaqtni ko`rsatib, vaqt qancha kam bo`lsa shuncha
yaxshidir. Bunda vaqt nanosekunda o`lchanadi. SIMM modullarida – 50 – 70 ns,
DIMM modullarida esa – 7 – 10 ns.
Doimiy xotira (Read Only Memory – ROM – faqat o`qish uchun). Bunda,
berilganlar (standart dasturlar) unga avvaldan xotira
mikrosxemasiga ishlab
chiqarilgan zavodida joylashtirilgan bo`ladi va berilganlarni o`zgartirish talab
qilinmaydi. Bunday xotiradan faqat unda saqlanayotgan ma‘lumotlarni o`qish
mumkin. Shuning uchun ham u ROM deb ataladi.
ROM da kompyuter
o`chirilganda ham ma‘lumotlar saqlanadi. IBM PC kompyuterlarida bu xotira
kompyuter jihozlarining
ishlashini tekshirish, operatsion tizimning boshlang`ich
26
yuklanishini ta‘minlash, qurilmalarga xizmat ko`rsatishning asosiy funksiyalarini
bajarish uchun ishlatiladi.
Kompyuter ishga tushganda uning tezkor xotirasida hech qanday ma‘lumot
bo`lmaydi, chunki yuqorida ta‘kidlaganimizdek
tezkor xotirada kompyuter
o`chirilganidan so`ng hech qanday ma‘lumot saqlanmaydi. Lekin, kompyuter ishga
tushganidan protsessorga buyruq kerak. Shuning uchun protsessor unga ma‘lum
bo`lgan maxsus boshlang`ich manziliga murojaat qiladi, ya‘ni birinchi buyrug`iga.
Bu manzil ROM yoki doimiy xotiradir. Doimiy xotiradagi dasturlar majmuyi
BIOS (Basic Input Output) kiritish/chiqarish tizimning bazasini tashkil qiladi.
Bu dasturlarning asosiy
vazifasi shundan iboratki, ular tizimning tarkibi va
ishga yaroqliligini tekshiradi hamda klaviatura, monitor, yumshoq va qattiq disklar
orasidagi bog`lanishni ta‘minlaydi.
