Kompyuter xotirasi va uning turlari

25 
Tezkor xotira (RAM – Random Access Memory – ixtiyoriy kirish mumkin 
bo`lgan) kompyuterning muhim qismi bo`lib, protsessor undan amallarni bajarish 
uchun dastur, berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana saqlaydi. Shuni 
alohida takidlash lozimki, kompyuter o`chirilsa, tezkor xotirada saqlanayotgan 
dasturlar va berilganlar yo`q bo`lib ketadi. Tezkor xotira juda tez yozishi va o`qishi 
bilan farq qiladi. Uning «tezkor» nomini olishining sababi, u juda tez ishlaydi va 
protsessor berilganlarni xotiradan o`qishida yoki yozishida kutishiga hojat yo`q. 
Kompyuterda tezkor xotira standart panellarda joylashgan, ular modullar deb 
ataladi. Tezkor xotira modullari sistema platasida mos hajimlarda qo`yiladi. Xotira 
modullari ikki xil bo`ladi: bir qatorli (SIMM modullar) va ikki qatorli (DIMM 
modullar). Pentium protsessorli kompyuterlarda bir qatorli modullarni juft ishlatish 
kerak (sistema platasiga o`rnatishda hamma vaqt juft sonda bo`ladi). DIMM 
modullarni bittadan o`rnatish mumkin. Bitta platada har xil modullarni o`rnatish 
mumkin emas. 
Tezkor xotira modullarining asosiy xarakteristikasi quyidagicha: 
 
xotira hajmi; 
 
murojaat vaqti. 
SIMM modullari 4, 8, 16, 32, 64 Mbayt hajimga ega; DIMM modullariniki 
esa 16, 32, 64, 128, 256, 512 Mbayt. Murojaat vaqti xotira yacheykalariga murojjat 
qilishda qancha kerak bo`ladigan vaqtni ko`rsatib, vaqt qancha kam bo`lsa shuncha 
yaxshidir. Bunda vaqt nanosekunda o`lchanadi. SIMM modullarida – 50 – 70 ns, 
DIMM modullarida esa – 7 – 10 ns. 
Doimiy xotira (Read Only Memory – ROM – faqat o`qish uchun). Bunda, 
berilganlar (standart dasturlar) unga avvaldan xotira mikrosxemasiga ishlab 
chiqarilgan zavodida joylashtirilgan bo`ladi va berilganlarni o`zgartirish talab 
qilinmaydi. Bunday xotiradan faqat unda saqlanayotgan ma‘lumotlarni o`qish 
mumkin. Shuning uchun ham u ROM deb ataladi. ROM da kompyuter 
o`chirilganda ham ma‘lumotlar saqlanadi. IBM PC kompyuterlarida bu xotira 
kompyuter jihozlarining ishlashini tekshirish, operatsion tizimning boshlang`ich 

26 
yuklanishini ta‘minlash, qurilmalarga xizmat ko`rsatishning asosiy funksiyalarini 
bajarish uchun ishlatiladi. 
Kompyuter ishga tushganda uning tezkor xotirasida hech qanday ma‘lumot 
bo`lmaydi, chunki yuqorida ta‘kidlaganimizdek tezkor xotirada kompyuter 
o`chirilganidan so`ng hech qanday ma‘lumot saqlanmaydi. Lekin, kompyuter ishga 
tushganidan protsessorga buyruq kerak. Shuning uchun protsessor unga ma‘lum 
bo`lgan maxsus boshlang`ich manziliga murojaat qiladi, ya‘ni birinchi buyrug`iga. 
Bu manzil ROM yoki doimiy xotiradir. Doimiy xotiradagi dasturlar majmuyi 
BIOS (Basic Input Output) kiritish/chiqarish tizimning bazasini tashkil qiladi. 
Bu dasturlarning asosiy vazifasi shundan iboratki, ular tizimning tarkibi va 
ishga yaroqliligini tekshiradi hamda klaviatura, monitor, yumshoq va qattiq disklar 
orasidagi bog`lanishni ta‘minlaydi. 

Download 6,87 Mb.