O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

236
qayd etishi ishlamay qolishi mumkin bo‘lgan sabablari: qattiq diskda 
yozish tezligining yetarli emasligi, dasturiy ta’minotni siqishdan 
foydalanganda protsessorning quvvati yetarli bo‘masligi(tanlangan 
siqishni algoritmida kadrni 40 ms ichida siqish uchun vaqt yetarli emas), 
tasvirga olish paytida kompyuter resurslari qo‘shimcha vazifalarni 
bajarishga “yo‘naltirilgan” (masalan, yozib olish amalga oshiriladigan 
faylni almashtirish paytida) bo‘lsa, tizim o‘z vazifalari (masalan, 
“swapping” fayli bilan ishlash) yoki boshqa foydalanuvchi dasturlar 
bajarishga vaqt olib qolayotgan bo‘lsa.
Tasvirga olishdan oldin qattiq diskni videoga olish uchun tayyorlash 
kerak, protsessor tanlangan sozlamalar bilan tanlagan format uchun 
videoni siqish uchun yetarli quvvatga ega yoki yo‘qligini tekshirish 
(bir necha daqiqali video fragmentni sinovdan o‘tkazish maqsadga 
muvofiq) kerak. Videoni tasvirga olayotganda, suratga olish uchun 
zarur bo‘lgan kompyuter resurslaridan (protsessor, disk quyi tizimidan) 
faol foydalanadigan boshqa dasturlar bilan ishlashdan bosh tortish 
tavsiya etiladi.
Agar kompyuterning kiruvchi freym(kadr)lar oqimini qayta 
ishlashga vaqti bo‘lmasa, u holda ba’zi kadrlar o‘tkazib yuboriladi. 
Video va tovushni raqamlashtirish turli xil qurilmalar tomonidan amalga 
oshiriladi, shuning uchun video kadrlarni o‘tkazib yuborish soundtrack 
(tovush yo‘lakchasi) bilan sinxronizatsiyani yo‘qotishiga olib keladi. 
Shunda agar 25 ta tushib ketgan kadrlar bo‘lsa tovushga nisbatan video 
ketma-ketligida 1 sekunga kechikishiga olib keladi, shuning uchun
5 – 10 dan ortiq tushirilgan kadrlar bilan qayd qilingan yozuvlarni saqlash 
tavsiya etilmaydi, undan ko‘ra yana qayta tasvirga olish yaxshiroqdir. 
To‘g‘ri sozlangan tizim bilan o‘tkazib yuborilgan kadrlarsiz bir necha 
soatlik video olish mumkin.
Tushgan kadrlar va video/audio sinxronlash bilan bog‘liq yana bir 
keng tarqalgan muammo bu video kassetaning o‘zidan tushib qolgan 
kadrlari hisoblanadi. Vaqt o‘tishi bilan magnit lenta eskirganligi sababli, 
yangi kadrning boshlanishini belgilovchi ba’zi sinxronlash impulslari 
beqaror bo‘lishi yoki umuman o‘qilmasligi mumkin. Raqamlash kartasi 
bunday joyda kadrni o‘tkazib yuboradi va raqamlashtirilgan yozuvda 
audio va videoning biroz sinxronligini buzilishiga olib keladi. Yozuvda 

237
sinxronlashda bunday nosozliklar ko‘p bo‘lsa, uni raqamlashtirish katta 
muammoga aylanadi.
Vaziyat, odatda, tovushyo‘lakchasini raqamlashtiruvchi ovoz 
kartasi ishi bilan videoni raqamlashtirish qurilmasi orasida hech qanday 
tarzda sinxronlashtirilmagan qurilma tomonidan amalga oshirilishi 
bilan yanada og‘irlashadi. Tovushni raqamlashtirishni sinxronlashtirish 
muammosini hal qilish uchun ba’zi zamonaviy video tasvirga olish 
kartalari (masalan, Philips SAA7134 chipi) ovozni raqamlashtirish 
funksiyasini o‘z ichiga olib, raqamlashtirilgan audio yozib olish 
dasturiga PCI shinasi orqali uzatiladi (mos ravishda, yozib olish dasturi 
ham mazkur xususiyatni, albatta, qo‘llab-quvvatlashi kerak bo‘ladi).
Tushgan kadrlarni qoplash uchun maxsus mexanizm mavjud va u 
tushirilgan kadrlar (D-kadrlar delay – tutilgan degan inglizcha so‘zdan 
olingan) deb ataladi. Agar tasvirga olish dasturi biron sababga ko‘ra 
to‘g‘ri raqamlangan kadrni saqlay olmasa, u o‘tkazib yuborilgan 
kadrning o‘rniga faqat tutilgan oldingi kadrni ko‘rsatadi. DirectX 
9b-dan boshlab tushirilgan kadrlarni qo‘shish algoritmi sezilarli 
darajada yaxshilanib, tasvirga olish dasturlari DirectShow interfeysidan 
foydalangan holda tizimni o‘zidagi algoritmlarni yoki yangitdan taklif 
qilinayotgan va algoritmdan foydalanish imkononi yaratgan (masalan, 
iuVCR va Virtual VCR muqobil algoritmlarni o‘z ichiga oladi).
VfW interfeysidan foydalangan holda tasvirga olish dasturlari “qo‘lda” 
sinxronizatsiya algoritmlarini amalga oshirishlari kerak bo‘ladi. Biroq, 
tushirilgan kadrlar bilan ishlash mexanizmiga ega bo‘lish sinxronizatsiya 
ta’minlanganligini anglatmaydi; Ushbu mexanizm raqamlashtirish 
jarayonining barcha ishtirokchilari tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi 
kerak. Suratga olish dasturi (yoki DirectShow tizimi), suratga olish 
kartasi drayveri (agar u raqamlashtirish jarayonida ishtirok etsa, ovoz 
kartasi), suratga olish kartasi apparati va videoregistrator uskunalari 
(videokameralar). Sinxronizatsiya impulsi zaif bo‘lsa, video suratga olish 
kartasi kadr tushib ketganligini aniq bila olmaydi. Tushgan kadrlarni 
aniqlash mexanizmining nomukammalligi tufayli raqamlashtirilgan 
yozuvga juda ko‘p yoki juda kam D-kadrlar qo‘shilishi ham mumkin.
Yuqori sifatli video jihozlardan foydalanish eskirgan yozuvlarni 
kadrlarni tushirmasdan yaxshiroq ijro etish imkonini beradi. Ideal variant 

238
– bu, TBC (time base correction) funksiyasiga ega videomagnitofon 
orqali raqamlashtirishdir. Magnitofon uskunasi kadrlarni o‘tkazib 
yuborishni nazorat qiladi va o‘tkazib yuborilganlar o‘rniga o‘zi 
sinxronlash impulslarini hosil qiladi, bunday magnitafondan chiqishda 
doimiy kadr tezligiga ega video yozuv olinadi. Afsuski, Windows AVI 
formati uchun muammoning universal va oddiy yechimi yo‘q.
Microsoft Windows AVI konteyner formati video davomida doimiy 
kadr tezligini nazarda tutadi. Har qanday katta vaqt oralig‘ida haqiqiy 
kadr tezligi va o‘rtacha kadr tezligi o‘rtasidagi ozgina tafovutlar 
sinxronizatsiyaning yo‘qolishiga olib keladi (200 ms ichida mos 
kelishmovchilik ham seziladi).
Ba’zan kadr tezligi doimiy ravishda o‘zgarib turadigan yozuvni 
raqamlashtirish kerak bo‘ladi (masalan, eski video tasmalarda). Bunday 
yozuvni AVI fayliga yozib olish natijasida, albatta, sinxronlashdan chiqib 
ketilib, tovush treki yoki videodan orqada qoladi. Undan oldinlab ketib, 
bu esa o‘rtacha kadr tezligi va videoning o‘rtacha tezligi o‘rtasidagi 
nomuvofiqlikning natijasini bildiradi. Ushbu yozuvlarni yozib olishning 
ideal varianti vaqt bazasi (TBC (time base correction)) yozuvchisidan 
foydalanishdir. Bunday yozuvlarni suratga olishning yana bir mumkin 
bo‘lgan varianti – suratga olishda MPEG-1/2 yoki Matryoshka konteyner 
formatidan foydalanishdir, chunki ular videoda o‘zgaruvchan kadr 
tezligini ta’minlaydi (albatta, bunday yozuvlarni desinxronizatsiyasiz 
AVI-konteynerda saqlash mumkin emas).

Download 6,82 Mb.