4
K I R ISH
O’zbekiston
Respublikasi
birinchi
Prezidenti
I.A.Karimovning
tashabbuslari bilan qabul qilingan «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» har
tamonlama barkamol, mustaqil fikrlovchi, erkin komil shaxsning shakllanishini
ta’minlovchi uzluksiz ta’lim tizimining asosiy xuquqiy xujjatidir. Ushbu
dasturning asosiy vazifalaridan biri ta’lim tizimidagi amalga oshirilayotgan
islohatlar, ijobiy o’zgarishlar, yoshlarga yaratilayotgan imkoniyatlar to’g’risida
muntazam ma’lumotlar berishdir.
Optika fani yutuqlari, ilmiy tadqiqotlar hamda yorug’likning korpuskulyar
va elektromagnit tabiati bilan bog’liq bo’lgan fizik qonuniyatlar bugungi kunda
fundamental va amaliy ahamiyatga ega. Yorug’lik tarqalish qonuniyatlarini fan
va texnikada keng qo’llanib kelinayotgan nurtola optikasining bugungi holati va
istiqboli,
interferentsiya, difraktsiya, qutblanish hodisalari, yorug’likning
muhitlardan yutilishi, sochilish spektrini xosil bo’lishi va ular yordamida atom va
molekulalarning xususiyatlarini o’rganish, Chiziqli va nochiziqli optika
sohalaridagi zamonaviy fan yutiqlariga tayangan
xolda elektromagnit
to’lqinlarning muhitlarda infraqizil nurlanishlar, fotoeffekt hodisasi, optik kvant
generatorlari va bir qator boshqa qonuniyatlarni o’rganish ushbu fanning asosiy
maqsadi va vazifasini belgilaydi.
Optika o’quv fanini o’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar
doirasida bakalavr:
-talaba optika sohasiga tegishli asosiy fizik qonuniyatlarni; ularning
amaliyotdagi o’rnini; fan va texnika sohalariga tadbiq qilishni; fizik jarayonlarni
ifodalovchi formulalarni, grafiklarni taxlil qilish va tegishli xulosalar chiqarishni
bilishi kerak.
-fizik tajribalar, namoyishlar va hodisalarni fizik qonunlar va printsiplari
asosida tavsiflash; optika fani va uning qonunlarini fan taraqqiyotidagi o’rni
hamda amaliyotga qo’llash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
-o’quv dasturida rejalashtirilgan bo’limlar bo’yicha
umumiy talab
darajasidagi masalalarni yechish va taxlil qilish; matematik usullarni masalalar
5
yechishda to’g’ri qo’llash; optika sohasidagi qonuniyatlarga tegishli laboratoriya
ishlarini bajarish, optik qurilmalar bilan ishlash, yuqori aniqlikda natijalar olish,
o’lchov asboblaridan to’g’ri foydalanish, tajribadan olingan natijalarni hisoblash,
grafiklar chizish, taxlil qilish va xulosalar chiqarish malakalariga ega bo’lishi
kerak.
Yuqoridagilarga asosan 5140200-Fizika yo’nalishi
talabalari uchun
laboratoriya ishlarini bajarishda qulaylik tug’dirish maqsadida ushbu uslubiy
ko’rsatmani tavsiya etamiz.
Optikadan laboratoriya ishlari to`plami ikki maqsadga qaratilgan.
Birinchisi, optika nazariyasining amaliy tadbig`i. Ikkinchisi, talabalarda optik
asboblar bilan ishlash ko`nikmalarini hosil qilish. Ushbu qo`llanmada: geometrik
optika,
fotometriya, dispersiya, interferensiya, difraksiya,
qutblanish, nurlanish
va optik kvant generatorlari bilan bog`liq bo`lgan jami 16 ta laboratoriya
ishlarining to`la tavsifi keltirilgan. Laboratoriya sharoitini hisobga olgan holda
keltirilgan ishlarning nazariyasi, bajarish usullari keng bayon etilgan ishlarning
hammasi bakalavriat dasturiga to`liq mos keladi.
Davr talabiga mos keluvchi mutaxassislar tayyorlashda talabalarga
tavsiya
qilinadigan qo`llanma quyidagi talablarga javob berishi kerak:
- laboratoriya ishining maqsadi;
- laboratoriya ishiga oid asbob-uskunalar va ularning sxemalari;
- ishni bajarish tartibi;
- tajriba hatoliklarini hisoblash;
- tajribada kuzatilgan natijalarni jadval yoki grafik usulida keltirish.
- talabalarning fikr doirasini kengaytirish
maqsadida bir necha usullar
yoritilgan bo`lishi;
- qo`shimcha adabiyotlarga ham murojaat qilish;
Ushbu uslubiy ko’rsatma yuqoridagi talablarga mos ravishda yozilgan
bo’lib, undan fizika o’qiydigan boshqa yo’nalishlar ham foydalanishi mumkin.
Mualliflar
