105
.
1-rasm. Ho’l usulda portlandtsement ishlab chiqrishning texnologik sxemasi
1-ohaktosh
qabul qilinadigan bunker; 2-ohaktosh parchalagichi; 3-gilli
vagonetka;4-suv dozatori; 5-
hovuz-aralashtirgich; 6-xom ashyo tegirmoni; 7- shlam
basseynlari; 8-aylanadigan o’choq; 9-o’choqga yoqilg’i beriladigan forsunka; 10-klinker
ombori; 11-gips
toshi ombori; 12-gips toshi uchun drobilka; 13-sharli tegirmon; 14-
tsement uchun omborlar; 15-o’rash qilish mashinasi; 16-tsementli vagonlar.
Qurilish amaliyotida 80 dan ko’p tsement turlari ishlatiladi Tarkibiga ko’ra
uning
qo’shimchasiz
portlandtsement,
mineral
qo’shimchali
portlandtsement,
shlakoportlandtsement va boshqa turlari mavjud.
Portlandtsement klinkerining kimyoviy va mineralogik tarkibi.
Portlandtsement klinkerning asosiy kimyoviy va mineralogik
tarkibi 1-jadvalda
keltirilgan.
106
1-jadval. Klinkerning asosiy kimyoviy va mineralogik tarkibi
T.r
Kimyoviy
tarkibi
Miqdo-ri,
%
Mineralogik
tarkibi
Miqdori,%
Qisqartirib
Yozili
shi
1
SaO
63-68
3SaOSiO
2
40-65
C
3
S
2
Al
2
O
3
4-8
2CaOSiO
2
15-40
C
2
S
3
SiO
2
19-24
3CaOAl
2
O
3
2-15
C
3
A
4
Fe
2
O
3
2-6
4CaOAl
2
O
3
Fe
2
O
3
10-20
C
4
AF
Jadvalda ko’rsatilgan minerallarning miqdori ortganda
portlandtsement maxsus
nomga ega bo’ladi. Masalan, C
3
S ning miqdori ortganda (56% dan ortiq) u alit, C
2
S
ning miqdori ortganda (38% dan ortiq) – belit, C
3
A ning miqdori ortganda (12% dan
ortiq) alyuminat portlandtsement deb ataladi va boshqalar. Agar klinker tarkibidagi
ikkita mineral miqdori ortsa, u tegishlicha alito - alyuminatli deb ataladi va boshqalar.
Klinker minerallaridan har biri o’ziga xos xususiyatlarga ega.
