217
lanadi. Chunki, gullarni ichi eng kichik qirqiladigan yuzalar
hisob lanadi. Gullarni qirqish markaz dan chetga tomon bo-
radi. Karton dagi gullarni qirqish jarayonida qirqish chizig‘iga
katta e’tibor
berish lozim, aks holda ularning ko‘rinishi buzil-
ishi mumkin, bu esa zardo‘zi buyumlarning sifati ga katta ta’sir
qiladi.
Zardo‘zlar naqsh nusxalari tagiga turli xil rangli mato
bo‘lak laridan fon qo‘yish usulini «dili xonanok» deb atashgan.
Bunda qirqilgan naqsh nusxasi
teskaridan yelimlangan mato
bo‘lagi ustiga qo‘yiladi, uning ustidan esa tekis og‘ir buyum
qo‘yiladi. Yelim yaxshi yopishgach, mato bo‘lagining
naqsh
nusxasi atrofidan chiqib turgan ortiqcha qismlari kichkina
qaychi yordamida qirqib tashlanadi. Bu usul naqsh kompo-
zitsiyalarida zardo‘zi usul lari bilan qo‘shilib, o‘ziga
xos ranglar
jilosini hosil qiladi.
Zardo‘zlikda qo‘llaniladigan iplar o‘ziga xosdir, ular tuzi-
lishi va yaltiroqligiga qarab zar ip (pishitilgan yassi metall ip),
sim (te kis yassi metall ip), likkak (prujinasimon ingichka du-
maloq me tall ip), vag‘ar (burab tayyorlangan yassi metall ip)
va h.k. deb atalganlar. Bunday iplar
qimmatbaho metallardan
maxsus texnologiya asosi da tayyorlangan. Qimmatbaho metall
zardo‘zi naqshlar tiki ladigan matoga oddiy g‘altak iplar yor-
damida mustahkamlangan.
Tikish usullari turkumi zardo‘zlikning asosiy usullari-
dan bo‘lib, o‘zining murakkabligi bilan zardo‘zlikning
boshqa
usul
laridan ajralib turadi. Tikish usullari kartondan qir-
qilgan naqshlar ustini hamda tagini zar iplar bilan tikishda
qo‘llaniladi. Ti kish usullarida zar
iplar turli choklar yorda-
mida naqshlar ustiga yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri mato ustiga mus-
tahkamlash bilan hosil qi linadi. Tikish usullari ularda ishlatil-
adigan zar iplarning tuzilishi va choklarning ko‘rinishiga
qarab
Zardo‘zi guldo‘zi va Zardo‘zi zamindo‘zi turlarga bo‘linadi.
