219
siddilardan hosil qilinadi. Siddilar asosan ipak iplardan tayyor-
lanadi, kamdan kam hollarda paxta ipidan foydalaniladi. Sid-
di uchun tanlangan ip dastavval suvda ivitiladi. So‘ng 4 yoki 5
qavat qilib eshilgach yana uni 2 qavatdan 8
qavatgancha qilib
eshi
ladi, natijada ingichka yoki yo‘g‘on chilvirga o‘xshaydi.
Ana shu ip «siddi» deb ata lib uning ingichka yoki yo‘g‘onligi
ulardan hosil qilingan to‘shama ustiga tikiladigan zamindo‘zi
usuliga bog‘liq bo‘ladi. Siddilardan pilta tayyorlangach, ular-
dan sijjilar tayyorlanadi. Pilta yo‘llariga ko‘ndalang tarzda
qator qilib yotqizib chiqilgan zar iplar «sijjilar» deb ataladi.
Tikilayotgan zamindo‘zi usuliga qarab sijjilar 4, 6, 8 va undan
ortiq zar iplar eshilmasidan tayyorlanadi va piltaga o‘raladi.
So‘ng sijjilar pilta iplari – siddilarga
mustahkamlanib chi-
qiladi. Qo‘l choklari tikilayotgan usulning ko‘rinishi, tasvirga
ko‘ra siddilar va sijjilar kesishgan turli nuqtalarda joylanishi
tufayli o‘ziga xos kashtani yuzaga keltiradi. Chok hosil qilgan
ipak yoki paxta ip zar ipni qisib
turgan qator chuqurchalar
hosil qilib, ip bilan tikilmagan o‘rinlar xiyol do‘ppayib turadi,
bu keng sath uzra to‘lqinsimon chiziqlar hosil qilingani uchun
zardo‘zlar tilida «mavj» – to‘lqin deb nom olgan (4.22-rasm).
4.22-rasm. Zardo‘zi zamindo‘zi tikish usuli, to‘lqinsimon «mavj» turlari.
Zardo‘zi tikish turlaridan foydalanib qo‘li gul hunarmandla-
rimiz nihoyatda bejirim
ayollar va erkaklar liboslari, cho-
ponlar, oyoq kiyimlar, shuningdek xonalarni bezatish uchun
bu
yumlar yaratib kelmoqdalar. Ularning ishlaridan namu-
nalarni kuzatar ekanmiz, (4.23-rasm) zaminimiz insonlari-
ning ijodi benihoyaligiga, ularning qo‘llari
bilan yaratilgan bu
220
nafis san’at asarlariga lol qolmasdan iloji yo‘q. Shuni aytib
aytib o‘tish joizki, qadimgi an’analardan kelib chiqqan hol-
da, zardo‘zi tikish usullarini qo‘llab, zamonimizga xos bo‘lgan
yangi liboslar, kiyimlarga mos aksessuarlar
yaratish dizayner-
lar, libos rassomlari tomonidan katta mahorat talab etadi.
Yangicha g‘oya bilan yaratilgan liboslar an’analarimizni aks
ettirib, o‘zida o‘zbekona lutf va zamonaviy yo‘nalishni bara-
variga mujassam ettira olsa, bu yosh ijodkor rassomlarimiz
uchun katta yutuq bo‘ladi.
