59
Sug‘urta riskining asosiy mezonlari:
• risk tasodifiy xarakter kasb etishi kerak, bunda sug‘urta
shartnomasida
ishtirok etayotgan barcha tomonlarga sug‘urta hodisasining ro‘y berish aniq vaqti
va ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararning hajmi oldindan ma’lum emas;
• mazkur riskning namoyon bo‘lish tasodifiyligini bir turdagi obektlar
jamlamasi bilan solishtirish mumkin, ya’ni statistik kuzatuvlar olib borish kerak;
• riskni amalga oshishida aks etuvchi sug‘urta hodisasining ro‘y
berishi
sug‘urtalanuvchi yoki boshqa manfaatdor shaxsning xohish-irodasi bilan bog‘liq
bo‘lmasligi kerak;
• sug‘urta hodisasining ro‘y berishi davr va makonda ma’lum emas;
• riskni amalga oshish oqibatlarini pul ifodasida obektiv o‘lchash va
baholash imkoni mavjud.
Nosug‘urtaviy risklar – bu risklar obektiv mavjud bo‘ladi, ammo
sug‘urtalovchi mas’uliyati hajmiga qo‘shib, ya’ni sug‘urtaga
qabul qilib
bo‘lmaydi.
Xavf-xatar manbalaridan kelib chiqib risklarni quyidagilarga bo‘lish
mumkin: tabiiy ofatlar (er qimirlashi, sel, do‘l va b.) bilan bog‘liq bo‘lgan va
insonning ongli xatti-harakati (o‘g‘irlik, talonchilik va boshqa g‘ayri
huquqiy
xatti-harakatlari bilan bog‘liq bo‘lgan, shuningdek yuqorida sanab o‘tilganlarning
aralash risklari (misol uchun, mutaxassis-epidemiologning maqsadli harakati bilan
yuzaga keluvchi epidemiyalar).
Sug‘urtalovchining mas’uliyati hajmi bo‘yicha risklar yakka tartibdagi
(masalan, tasviriy san’at asarlarini tashish va ko‘rgazmasi) va universal (masalan,
muntazam uchrovchi mulkiy risk – o‘g‘irlik) turlarga bo‘linadi.
Risklar natijasidagi yo‘qotishlar turlariga quyidagilar kiradi: moddiy,
moliyaviy, mehnat, vaqtli, obro‘li (ishonch), ekologik yoki sog‘likka ziyon
etkazilishi.
