sistemada energiyaning bir turdan ikkinchi turga aylanishi bilan boglangan
barcha real prosesslar sistemasining umumiy entropiyasi ortadigan tarzda
boradi.S
muv
=S
maks
Bunda berk sistemaning muvozanat holatiga mumkin bo`lgan eng katta
entropiya to`gri keladi:
Ayni vaqtda sistemaning barcha energiyasi sistemaning barcha jismlari
orasida bir tekis tarqaladigan issiqlikka ailanadi. Shunday qilib, termodinamik
sistemaning ichki energiyasi U ning hammasidan ham real sharoitda ishga
aylantirish uchun foydalanavermaydi, uning entropiya o`zgarishi
S
T
∆
bilan
boglangan bir qismi bunda yuqotiladi. Ichki energiyaning ishga aylantirilishi
mumkin bo`lgan qismi sistemaning erkin energiyasi deb ataladi va F bilan
belgilanadi, erkin energiyani quyidagi nisbatdan topish mumkin:
S
T
U
F
∆
−
=
(70)
Molekulyar–kinetik nuqtai nazardan olganda, termodinamik sistema
(masalan, ideal gaz) goyat ko`p miqdordagi ayrim molekulalar associacijasidan
iborat bo`lib, bu assosiasiyaning makroparametrlari (temperaturasi, bosimi va
hokazolari) ayrim molekulalarning miqroholatiga (molekulalarning kinetik
energiyasi, ularning sistema ishgol etgan hajmda taksimlanishi va shu kabilarga)
bogliq bo`ladi. Bunda sistemaning aini mikroparametrlarining o`zi ayrim
molekulalarning har hil mikroholatlarida taminlanishi mumkin. Sistmaning ayni
mikroparametrlarida bo`lishi mumkin bo`lgan bunday mikroholatlari soni
sistema ayni holatining termodinamik ehtimolligi deb ataladi va ehtimollik
nazariyasi yordamida aniqlanadi.
L.Bolsman entropiya S bilan sistema holatining termodinamika
ehtimolligini
ω
orasidagi munosabatni aniqladi va uni quyidagi formula bilan
ifodaladi:
ω
ln
k
S
=
, bu erda k–Bolcman konstantasi. Bu nuqtai nazardan
olganda, entropiyani sistema holatining termodinamik o`lchovi deb qarasa
bo`ladi (entropiyaning statik mohtyati), termodinamikaning ikkinchi qonunini
esa bunday tariflash mumkin: berk termodinamik sistemadla barcha tabiiy
prosesslar sistema ehtimolligi kamroq holatdan ehtimolligi ko`proq holatga
o`tadigan tarzda boradi.
|
