126
Yuqoridagi holat bo‗yicha massivlar kompyuter xotirasiga saqlanadi, bunda
massivning ixtiyoriy elementiga murojat qilish
uchun uning indeks nomeri
bo‗yicha murojat qilinadi. Bir o‗lchovli massivning har bir elementi bitta nomerga
ega bo‗ladi. Bunday massivlar asosan ob‘ektlar ro‗yxati yoki bir o‗zgaruvchili
funksiya grafigini chizish uchun tuzilgan jadval kabi ma‘lumotlardan tashkil
topgan bo‗ladi.
Bir o‗lchovli massivlarni C++ dasturlash tilida bir nechta usullarda e‘lon
qilish mumkin. Bir o‗lchovli massivlarni boshlang‘ich qiymatlari berilmasdan C++
dasturlash tilida quyidagicha e‘lon qilinadi.
[];
Massivni C++ dasturlash tilida e‘lon
qilish uchun, albatta, elementlar soni
yoki massiv elementlarining boshlang‘ich qiymatlari berilishi kerak. Masalan,
float a [20];. Bunda
float - massiv turi, a - massiv nomi. Massiv nomi faqat bitta
harfdan iborat bo‗lmasdan ixtiyoriy identifikator ham bo‗lishi mumkin,
[20]–
massiv o‗lchami, ya‘ni massiv elementlari soni. Ushbu massivi quyidagicha
o‗qiladi. «Elementlari haqiqiy sonlardan iborat bo‗lgan anomli massiv e‘lon
qiliingan bo‗lib, elementlari soni
20 ta va ular 0 dan
19 gacha nomerlangan».
Massivni bu tarzda e‘lon qilishdan maqsad EHM xotirasida uning
elementlari uchun joy ajratishdir. Massivni e‘lon qilmasdan uning elementlaridan
dastur tarkibida foydalanib bo‗lmaydi.
C++ dasturlash tilida massiv elementlari noldan boshlab nomerlanadi.
Masalan, massiv o‗lsami n bo‗lsa uning elementlari 0 dan n-1 gacha nomerlanadi.
Massiv elementlari nomerli kvadrat qavsga olib ko‗rsatiladi. Demak,
yuqorida e‘lon qilingan massivning birinchi element a[0], oxirgi elementi esa a[19]
bo‗ladi.
Massiv elementlari nomerli albatta butun son bo‗lishi shart.
Shuningdek,
massiv indeks qiymati butun son bo‗ladigan algebrik ifoda bo‗lishi ham mumkin.
Yoki massiv indeksi butun turli o‗zgaruvchi ham bo‗lishi mumkin. Shuning uchun
agar massiv indeksini sikl parametri kabi aniqlash yo‗li bilan massivning barcha
elementlari ustida amallar bajarish mumkin.
float va double kabi haqiqiy turga mansub o‗zgaruvchilarning qiymatlari har
qanday kichik kesmada cheksiz ko‗p bo‗lganligi tufayli bunday o‗zgaruvchilardan
indeks sifatida foydalanib bo‗lmaydi, ya‘ni bunday o‗zgaruvchilar yordamida
massiv elementlarini tartiblab sanab bo‗lmaydi.
Massiv
uzunligi, ya‘ni elementlari sonini aniqlash uchun
sizeof(massiv
nomi) funksiyasidan foydalaniladi.
127
C++ dasturlash tilida bir o‗lchovli massivni e‘lon qilish.
#include
int main()
{ int a[10]; //butun turli 10ta elementli massiv
double b[10]; //haqiqiy turli 10ta elementli massiv
return 0;
}
Massivni umumiy ko‗rinishida birinchi o‗zgaruvchi turi, massiv
o‗zgaruvchisi va massiv elementlari soni yoziladi. Massiv elementlari soni, albatta,
butun sondan iborat bo‗lishi kerak, chunki elementlar soni, albatta, butun bo‘lishi
kerak.
Massiv elementlari soni biror bir ifoda yoki yagona o‗zgaruvchi bo‗lishi
mumkin, bitta o‗zgaruvchi orqali massivning umumiy indekslarini ifodalash
mumkin. Massiv elementlarini tashkil qilish va massiv elementlari ustida amallar
bajarishni quyidagi masala orqali qaraymiz. Massiv elementlarini tartib nomeri
doimo 0 dan boshlanadi.
Misol: 10 ta elementdan tashkil topgan massiv elementlarini hosil qilib,
elementlarini ikkiga ko‗paytirib ekranga chiqaring.
#include
using namespace std;
int main()
{ int a[10];
for(int i=0;i<=9;i++)
cin>>a[i];
for(int i=0;i<=9;i++)
cout<return 0;
}
Kiritish ma‘lumotlari
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Dastur natijasi
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
C++ dasturlash tilida massiv elementlari boshlang‘ich qiymatlari berilgan
holatlarda e‘lon qilish quyidagicha.
