Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti




Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet300/366
Sana17.05.2024
Hajmi7,53 Mb.
#240249
1   ...   296   297   298   299   300   301   302   303   ...   366
Bog'liq
O zbekiston respublikasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi t

 
29.2. Merkantilizm
Xalqaro savdoga oid nazariyalar oʻz tarixiga ega. Bu boradagi ilk 
iqtisodiy ta’limot XVII asrdayoq yaratilgan. Oʻrta asrlarda roʻy bergan 
Yevropadagi ulkan oʻzgarishlar, jumladan, yangi qit’alarning kashf 
etilishi, mustamlakalardagi oltin va boshqa boyliklarni egallab olishga 
intilish oʻz-oʻzini ta’minlashni targʻib etuvchi feodalizm nazariyasi 
doirasidan chiqib ketgan yangi xoʻjalik tizimi doirasida tovarlar rolini va 
davlatlarning xalqaro savdoga boʻlgan talabini asoslab bera oladigan 
yangi iqtisodiy nazariyaga boʻlgan ehtiyojni yuzaga keltirdi. Shunday 
nazariyalardan biri merkantilizm ta’limotidir. Merkantilizm maktabi 
XVI–XVII asrlarda faoliyat koʻrsatgan. Uning eng yirik vakillari ingliz 
iqtisodchilari Tomas Man (1571–1641) va Uilyam Staffordlar (1554–
1612) hisoblanishadi.
Merkantilistlar oʻz nazariyalarida faqat cheklangan miqdordagi 
boylikka ega boʻlgan statik qarashlarni qoʻllab-quvvatlaganlar. Shu 
sababdan biron-bir mamlakat boyligining koʻpayishi faqatgina boshqa 
mamlakatning qashshoqlashishi evaziga amalga oshishi mumkin. 
Demak, boylikning koʻpayishi qayta taqsimot evaziga amalga oshar 
ekan, har bir mamlakat mustahkam iqtisodiyotga va boshqa davlatlar 
ustidan hukmronlikni ta’minlab bera oladigan armiya, harbiy va savdo 
flotidan iborat kuchli davlat qurilmasiga ega boʻlishi zarur deb 
hisoblashgan. 
Merkantilistlar iqtisodiyotni ishlab chiqarish, qishloq xoʻjaligi va 
harbiy koloniyalar sektoriga boʻlishgan. Savdogarlar iqtisodiyotning 

580 
muvaffaqiyatli faoliyat koʻrsatishida eng muhim guruh, deb 
hisoblangan, mehnat esa ishlab chiqarishning asosiy omili sifatida 
baholangan. Mamlakatning boyligi uning ixtiyorida boʻlgan oltin va 
kumush bilan belgilanligi sababli tashqi savdo maktabi mamlakat milliy 
iqtisodiyotini mustahkamlashi uchun quyidagilarga amal qilish lozim, 
deb hisoblashgan: 

Download 7,53 Mb.
1   ...   296   297   298   299   300   301   302   303   ...   366




Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish
Bosh sahifa
Aloqalar
    Bosh sahifa
Dərs
Mühazirə
Qaydalar
Referat
Xülasə
Yazı


Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish