10
Aslida investitsiyalarning kelib chiqishi, paydo bo‗lishi kishilik jamiyati bilan
bevosita bog‗liqdir. Kishilik
jamiyatini rivojlanishi, markazlashgan davlatlarning
tashkil topishi hamda jamiyatda pul-tovar munosabatlarining rivojlanishi natijasida
investitsiya nazariyalari ham paydo bo‗ldi.
Investitsiyaga
berilgan
ta‘riflar miqdori va ko‗lami juda ko‗p.
―Investitsiyalar‖ tushunchasi serqirra tushuncha. Umuman, investitsiyalar deganda
iqtisodiy adabiyotlarda iqtisodiyotning mahsulot ishlab chiqarish qobiliyatini
oshiradigan har qanday joriy faoliyat tushuniladi. Investitsion qo‗yilmalarni
amalga oshiruvchi yuridik va jismoniy shaxslar investorlar hisoblanadi.
Mablag‗larni investitsiyalashning iqtisodiy motivi ularni kiritishdan daromad olish
hisoblanadi.
Boshqacha qilib aytganda, investitsiyalar qatoriga faqat keyinchalik
kapital hajmini oshirish, foyda olish maqsadida kiritilgan qo‗yilmalar kiradi.
Iste‘mol qo‗yilmalari, masalan,
maishiy texnika, shaxsiy foydalanish uchun
avtomobil yoki boshqa tovarlar sotib olish iqtisodiy mazmuni bo‗yicha
investitsiyalar qatoriga kirmaydi.
"Investitsiyalar" aslida nemischa "investition", lotincha "investio" so‗zidan
olingan bo‗lib, asosan, ishlab chiqarishga uzoq muddatli qo‗yilmalar sarfi, ya‘ni
xarajatlar yig‗indisi deb talqin etilgan.
Investitsiyalar nazariyasi o‗zining tarixiy rivojlanish jarayonida bir qancha
bosqichlarni bosib o‗tdi. V.V.Aladinning fikricha investitsiyalarning
dastlabki
belgilarini Avstriya iqtisodchilari maktabining ilmiy ishlarida ko‗rish mumkin
8
.
Iqtisodiy lug‗atda ―investitsiyalar - kapitalni uzoq muddatli qo‗yilmalar tariqasida
sanoatga, qishloq xo‗jaligiga, transportga va boshqa tarmoqlarga sarf etiladigan
xarajatlar yig‗indisini aks ettiradi‖
9
, - deb ta‘riflangan.
Sharp U., Aleksandr G., Beyli Dj. investitsiyalar haqida qo‗yidagi
fikrlarni
bildiradi: mumkin qadar kengroq ma‘noda aytganda ―investitsiyalar‖ - bu
―kelajakda kattaroq foydaga ega bo‗lish uchun buguncha puldan ajralishdir‖
10
.
Mualliflar, pul mablag‗larini qo‗yilmalar sifatidagi - investitsiyalar va bu pullardan
