27
10 %ga oshishi talab hajmini 4 %ga qisqartiradi. Oʻsmirlar sigareta
narxiga ta’sirchan boʻlishadi. Narxning 10 %ga ortishi oʻsmirlar
orasidagi chekishni 12 %ga kamaytiradi.
Xuddi shunday savol – sigaretalarning
narxini oshishi marixuana
kabi taqiqlangan dorilarga boʻlgan talabga qanday ta’sir qiladi. Sigareta
va marixuana bir-birini toʻldiruvchi tovarlar hisoblanib, sigaretaning
narxini oshishi marixuananing iste’molini oshiradi. Koʻpchilik
ekspertlar sigaret narxini pasayishi
tamaki va marixuanani paydo
boʻlishiga olib kelishadi deb hisoblaydilar.
2.3. Taklif
Biz endi bozorning ikkinchi tomonidan tahlilni davom ettiramiz.
Yana bir marta fikringizni jamlang, keling
muzqaymoq bozori haqida
oʻylab koʻramiz.
Taklif egri chizigʻi: narx va taklif miqdori oʻrtasidagi bogʻliqlik
Biron-bir mahsulot yoki xizmatga boʻlgan
taklif miqdori ushbu
tovarlarni bozordagi xaridorlari soni bilan ifodalanadi.
Taklif
miqdorining bir qancha qismlari mavjud,
ammo yana bir marta narx
bizning tahlilda asosiy oʻrinni egallaydi. Muzqaymoq narxi yuqori
boʻlganda muzqaymoq sotish daromadli boʻladi va natijada muzqaymoq
sotish hajmi oshadi. Muzqaymoq sotuvchilar koʻproq
ishlashadi,
koʻproq muzqaymoq texnikasi xariq qilinadi va koʻp ishchi yollanadi.
Ammo muzqaymoq narxi past boʻlganda bu biznes kam daromadli
boʻladi va sotuvchilar kam muzqaymoq ishlab chiqaradi. Ba’zi
narxda
bir qancha sotuvchilar butunlay ishlab chiqarishni toʻxtatadilar va
ularning ishlab chiqarish hajmi nolga teng boʻladi. Ushbu taklif miqdori
va narx oʻrtasidagi bogʻliqlik
taklif qonuni deyiladi. Narx oshganda
taklif miqdori ham oshadi, narx tushganda taklif miqdori ham tushadi.
5-rasmda har oyda Ben tomonidan
ishlab chiqariladigan
muzqaymoq miqdori keltirilgan. Narx 1$ga tushganda Ben muzqaymoq
ishlab chiqarishni butunlay toʻxtatadi. Narx oshgan sari ishlab chiqarish
hajmi ham oshadi. Ushbu jadval ishlab chiqarish hajmiga ta’sir etuvchi
28
boshqa omillar oʻzgarmas boʻlganda narxning taklifga ta’sirini
koʻrsatadi.
5-rasmda taklif qonuni ifodalangan. Narx va taklif miqdorini
bogʻliqligini ifodalovchi
egri chiziq taklif egri chizigʻi deyiladi. Taklif
egri chizigʻi oshmoqda, chunki narxning oshishi ishlab chiqarish hajmini
oshiradi.
