Buxgalterlar foydalanuvchilar sifatida
Ko’plab
tashkilotlarda
buxgalterlik
funksiyasi
information
texnologiyalar(IT)ning yagona yirik foydalanuvchisidir. Moliyaviy tranzaksiyalar
jarayonida ishtirok etuvchi hamma tizimlar buxgalterlik funksiyasiga ba’zi yo’llar
orqali ta’sir etadi. Oxirgi foydalanuvchilar sifatida buxgalterlar tizimni yaratuvchi
professionallarni o’z ehtiyojlarining aniq tasviri bilan ta’minlashlari kerak.
1-
rasm
Buxgalterning zamonaviy ish joyini tashkil qilish tamoyillari.
BUXGALTER
Internetga kirish
Ichlab chiqarish
Mijozlar
Rahbariyat
13
Masalan, buxgalter foydalaniladigan buxgalterlik qoidalar va texnikalarni, ichki
nazorat talablari, amortizatsiya modellari kabi maxsus algoritmlarni aniqlashtirishi
lozim. Tizimning rivojlanishida buxgalterning ishtiroki passivdan ko’ra aktiv bo’lishi
kerak. Tizimning omadsizligiga olib keluvchi loyihalash xatosining asosiy sababi bu –
foydalanuvchi muhitining mavjud emaslidir.
Buxgalterlar tizim yaratuvchilari sifatida
Tizim loyihasi uchun buxgalterlarning javobgarligini baholashda kompyuterni
biznes information vosita sifatida ko’ruvchi tarixiy dunyoqarash talab etiladi.
Odatda, buxgalterlar information tizimining asosiy aspektlariga kiruvchi
foydalanuvchilarning information ehtiyojini baholash, tashqi hisobot formati va
tarkibini aniqlash, ma’lumotlar manbaini tayinlash, buxgalterlik qoidalariga
muvofiqlashtirish, va information tizimning nafliligi va to’g’riligini buzilib ketmasligi
uchun kerakli bo’lgan nazoratni aniqlash uchun javobgardirlar.
Bu odatiy tizimlar ruhiy, ko’zga tashlanadigan va tushunarli edi.
Ma’lumotlarga ishlov berish jarayonlari qo’lda amalga oshirilar edi, ma’lumotlarni
uzatish o’rtachasi va axborot to’plashning vositasi qog’oz edi. Kompyuterlarning
paydo bo’lishi bilan kompyuter tizimlari qo’lda bajariladigan amaliyotlar o’rnini
egalladi va qog’ozdagi yozuvlar raqamli tarzda to’plana boshlandi. Buxgalterlarning
yangi davrda o’ynagan roli ko’plab bahs-munozaralarning asosiy mavzusiga aylandi.
Kompyuter ko’nikmasining etarlicha emasligi, bu yangi texnologiyani egalashga
xohishning yo’qligi buxgalterlarning statusini noaniq qilib qo’ydi.
Ko’plab buxgalterlar o’zlarining odatiy majburiyatlarini ularning tashkilotida
yangi bo’lgan kompyuter profesionallarining yangi avlodiga topshirib qo’yishdi.
Odatda, buxgalterlikdan bexabar yoki biznes kurslariga bormagan kompyuter
loyihachilari IAT loyhasi uchun to’liq javobgarlikni o’z bo’ynilariga oladilar.
Natijada, ko’plab tizimlar buxgalterlik tamoyillarini buzadi va ular kerakli nazoratda
emas. Tizimning katta etishmovchiliklari va kompyuterdagi aldovlar buxgalterlik
tarixidagi ushbu davrni baholab berdi. Bu muammoni bartaraf etish uchun 1970
yilning o’rtalarida buxgalterik kasbi buxgalterlarning mahoratini va kompyuterga
asoslangan tizim uchun qonuniy javobgarlini qaydadan ko’rib chiqdi.
Hozirgi kunda, tizim loyihasi uchun javobgarlik buxgalterlar va IT
mutaxassislari o’rtasida quyidagicha taqsimlanganini bilamiz: buxgalter tizimning
tarkibiga, IT mutaxassis esa tizimning tuzilish jihati uchun mas’uldirlar. Tarkibiy va
tuzilmaviy taraflarni farqlash uchun quyidagi namunaga e’tibor qiling:
Chakana savdo biznesning kredit boshqarmasi AR boshqarmasining to’lovdan
qochadigan akkauntlar haqidagi ma’lumotini talab qiladi. Bu ma’lumot kredit
menedjerining mijozning kreditga layoqatini baholash orqali qilgan qarorini
qo’llab- quvvatlaydi.
Tizimning tarkibiy loyihasi to’lovdan qochadigan mijozlarni aniqlashtirish va
ro’yhatga yozilishi talab etiladigan ma’lumotlarni aniq o’rnatilishini o’z ichiga oladi.
Buxgalter talab etilayotgan ma’lumot tabiatini, uning manbasini, vazifasi va
ishlatiladigan buxgalterlik qoidalarini aniqlashni o’z ichiga oladi. Tuzilmaviy tizim
esa ushbu ma’lumotlarni namoyish etishning usuli va vositasidir. Kompyuter
mutaxassislari topshiriqni bajarish uchun eng samarali va tejamkor usulini
aniqlaydilar. Bundan kelib chiqadiki, tizimlar loyihasi o’zaro hamkorlikda amalga
oshirilishi kerak. Har bir tizimning yagonaligi va tizimning jiddiy xatolik, hatto
qalloblikka ta’sirchanligi sababli buxgalterlarning tizim loyihasidagi ishtiroki faol
bo’lishi kerak. Keyingi bo’limlarda biz tizimning muvaffaqiyatli bo’lishida
buxgalterlarning faol ishtiroki juda muhimligini ko’rib chiqamiz.
|
