13
2-asosiy savol bayoni: Uzluksiz ta`lim tizimida informatika fanini o’qitishda
ta`lim samaradorligini oshirishda ta`lim mazmuni va sifati nazoratini olib borish muhim
ahamiyatga ega. Bunda ta`lim muassasasi rahbariyati va pedagoglari quyidagilarni
bilishi zarur:
- boshqaruv mexanizmini ilmiy asosda to’g’ri tashkil etish;
- ta`limda sifat tushunchasi;
- ta`limda sifat nazoratini tashkil etish;
- ta`lim sifatini belgilovchi omillar;
- sifatni baholash mezonlari;
- sifat nazoratini olib boruvchilar (sifat komissiyasi);
- nazorat monitoningi va uning yuritilishi;
- yakuniy natijalarni baholash va qo’shimcha tadbirlar belgilash.
Ta`limda
sifat - qo’yilgan maqsadlarga erishish
uchun amalga oshirilayotgan
ishlarning nazorati va baholash bo’yicha olingan natijalarning monitoringi.
Qaysi ta`lim muassasisida boshqaruv mexanizmi ilmiy asosda to’g’ri tashkil
etilgan bo’lsa, ta`lim muassasasi rahbariyatining bosh vazifalaridan biri bo’lgan ta`lim
mazmuni va sifat ko’rsatgichlarini oshirishga qaratilgan rejalari aniq maqsadlarga
yo’naltirilgan bo’lsa, shu ta`lim muassasasida ta`limning sifat nazoratini tashkil etish va
uning monitoringini olib borish mexanizmlari ham ishlab chiqilishi lozim.
Buning
uchun ta`lim muassasasi rahbariyati ta`lim sifatini oshirishga qaratilgan asosiy
vazifalarni ishlab chiqish va ushbu vazifalarning bajarilishi monitoringini olib borish
uchun sifat komissiyasi tuziladi.
Ta`lim sifatini belgilovchi omillardan kelib chiqqan holda ta`lim sifatini baholash
mezonlarini ishlab chiqadi va shu mezonlar asosida ta`lim sifatini baholab boradi, duch
kelinayotgan muammolar bo’yicha qo’shimcha tadbirlar belgilaydi.
Ushbu ishlarni amalga oshirish uchun birinchi navbatda ta`lim
muassasasi
rahbariyati va pedagogik jamoasi tomonidan ta`lim sifatini belgilovchi omillar aniqlab
olinadi.
Ta`lim sifatini belgilovchi omillarga quyidagilarni kiritish mumkin:
- DTS, o’vuv reja, o’quv dasturlar;
- darslik, o’quv qo’llanmalar, uslubiy ko’rsatmalar, ularning elektron
ko’rinishlari, elektron darsliklar;
- o’qitishning texnik va multimedia vositalari;
- laboratoriya va multimedia jihozlari;
- fan bo’yicha nazariy darslar;
- fan bo’yicha didaktik materiallar;
- o’qituvchi-pedagoglar;
- o’quv va pedagogik amaliyoti va hokazo.
Ushbu omillarning bajarilishi yoki mavjud kamchiliklar va muammolarni bartaraf
etish uchun ta`lim muassasasi rahbariyati tomonidan ta`limda sifat nazoratini olib borish
uchun ishchi guruhning mantiqiy tizimi ishlab chiqiladi (1-rasm).
14
1-rasm. Ta`lim muassasasida sifat nazorati tashkiliy tuzilmasi
Ta`lim
sifatini
belgilovchi
omillarning
asosiylaridan
biri
o’qituvchi-
pedagoglardir. O`qituvchi-pedagoglarning ta`lim jarayonini sifatli tashkil etishdagi
ijodkorligi, izlanuvchanligi, pedagogik mahoratlarini baholab borish va mehnatlariga
yarasha moddiy va ma`naviy rag’batlantirib borish ta`lim
mazmuni va sifat
ko’rsatkichlarini oshirishning asosiy elementlaridan biridir.
Biz yashayotgan bugungi davr ta`lim va tarbiyada ilg’or pedagogik
texnologiyalar elementlari hamda tajribalarini joriy etish natijasida ta`lim
samaradorligini oshirish bilan xarakterlanadi. Bunda o’qituvchi-pedagoglar o’z
bilimlarini oshirib, pedagogik texnologiya metodlarini o’zlashtirib olmoqdalar va
ulardan o’z kasbiy faoliyatida foydalanmoqdalar. Bu borada o’qiuvchi-pedagoglar
oldida quyidagi vazifalar turadi:
- ta`lim maqsadini, vazifasini va mazmunini aniqlash;
- o’quv materialini ta`lim oluvchining
intelektual salohiyatiga, yoshiga moslik
darajasini va o’zlashtirish saviyasini loyihalash;
- turli xil murakkablik darajadagi nazorat topshiriqlarini ishlab chiqish;
- ta`lim berish natijasi va uning samaradorligini aniqlash mezonlarini ishlab
chiqish;
- darsda va darsdan tashqari vaqtlarda beriladigan mustaqil ta`lim uchun mustaqil
ish topshiriqlarini rejalashtirish, ularning tizimi va mazmunini ishlab chiqish;
- o’rganiladigan fan bo’yicha ma`lumotlarni modulli bloklarga ajratish;
- o’qitishni takomillashtirishga ta`limning interfaol usullarini tanlash;
- muammoli va axborotli ta`lim elementlaridan foydalanish va hokazo.
Har bir o’qituvchi-pedagog dars mashg’ulotlarini olib borishda o’z
faoliyatini
tahlil qila olish va shu asosda tegishli xulosa chiqara olishga erishish kerak. Agarda
o’qituvchi o’z mashg’ulotlarining samaradorligini baholay olmasa, u holda o’zi yo’l
qo’ygan kamchiliklarni sezmaydi va bu faoliyatda ijodiy yondashuv ham bo’lmaydi.
