|
O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi
|
| bet | 5/27 | | Sana | 20.11.2023 | | Hajmi | 294 Kb. | | #102034 |
Bog'liq Amaliy matemarika va axborot texnologiyalari” kafedrasi SadullayPolisintetik tillarning xususiyati shundan iboratki, ularda butun bir gap bir so`z holida yoziladi. Polisintetik tillarga chukot tili kiradi.
KL yordamida til o’qitishni yaxshi yo’lga qo’yish uchun dastlab o’zbek tilidagi barcha fe’l shakllarini o’z ichiga olgan kompyuter dasturlari yaratilishi lozim. Shu dasturni amalga oshirish maqsadida 2003-yilda Toshkentda “Dunyoviy o’zbek tili” nomli asarning birinchi jildi yaratildi1. Bu asarda o’zbek tili kengligidan ishimiz tiliga o’tishning grammatik asoslari ishlab chiqilgan, ya’ni asar tilida bir felning taxminan 100 ta shakli bo’lsa, o’zbek tilida 1ta felning 100.000 ortiq shakli borligi amalda ko’rsatilgan. Bu asarda o’zbek, rus va ingliz tillarini qiyoslash orqali o’zbek tili grammatikasidagi afzalliklar va ayrim kamchiliklar uchun ma’lumotlar bazasi keltirilgan.
O’zbek tilidagi 500 dan ortiq fe’llarni LSGga ajratib, har bir fe’lning grammatik xususiyatlari, valentlik imkoniyatlari ko’rsatilgan holda dasturlar yaratish bo’yicha muayyan ishlar amalga oshirilgan va ular hozirgi kunda til o’qitishda sinovdan o’tkazilmoqda. Masalan, M.Y.To’xtamirzayevning tadqiqoti2 milliy maktablarda rus tilini teleekran yordamida o’qitish, A.N.Maxammatovning nomzodlik dissertatsiyasi3 esa musiqa darslarini modellashtirish muammolariga bag’ishlangan edi. Sh.Yusupova o’z nomzodlik dissertatsiyasi4da ona tili ta’limi samaradorligini oshirishda noan’anaviy usullar va EHMdan foydalanish haqida so’z yuritadi. Mazkur ishda umumta’lim maktablarida ona tili bo’yicha noan’anaviy dars o’tish metodlari keng ko’lamda o’rganilgan bo’lib, kompyuter texnologiyalarining birgina passiv, nofaol turi qisman yoritilgan. S.Adilovaning ishida esa rusiyzabon guruhlardagi o’zbek tili ta’limi mazmuni uzviylik va uzluksizlik tamoyillariga amal qilingan holda belgilangan, bu fanni o’qitishda mashg’ulotlarni kompyuter vositasida tashkil etishning nazariy asoslari yaratilgan, o’zbek tili dasturiga kirgan til sathlari bo’yicha ta’limiy electron ishlanmalarning loyihasi (maketi) ishlab chiqlgan5.
|
| |
