Elektr shikastlanishlar:
1. O‘ramlararo tutashuv;
2. Cho’lg‘amlarni uzilishi;
3. Korpus bilan o‘ramlarni qisqa tutashuvi;
4. Izolyasiyani eskirishi;
15
5. Cho’lg‘amlardagi g‘altaklarni noto‘g‘ri ulanishi;
Asinxron motorlarda eng ko‘p uchraydiagn shikastlanishlar:
1. Motorni o‘ta yuklan va stator Cho’lg‘amining kuyishi -31%.
2. O‘ramlararo tutashuv -15%.
3. Podshipniklarni shikastlanishi-12%
4. Stator Cho’lg‘amini shikastlanishi yoki izolyasiyani ketishi-11%
5. Stator va rotor oralig‘idagi havo oralig‘ini bir tekis bo‘lmasligi-9%.
6. Motorni 2 ta fazada ishlashi -8%.
7. Qisqa tutashgan rotor sterjenlarining shikastlanishi -5%.
8. Statorni noto‘g‘ri mahkamlanishi yoki bo‘shashi -4%.
9. Rotorga tushadigan yuklamani bir tekis taqsimlanmaganligi – 3 %
10. Rotor o‘qini noto‘g‘ri muvozanatlash -2%.
AM ni keng tarqalgan shikastlanish turlaridan biri sifatsiz elektr energiyasi
tufayli kelib chiqadigan nuqsonlar hisoblanadi. Bu nuqsonlarga quyidagilarni
keltirish mumkin:
1.1-rasm. Stator cho’lg‘amining shikastlanishi
16
1.2-rasm.Stator cho’lg‘amining shikastlanishi
1.3-rasm.Stator cho’lg‘amining shikastlanishi
17
1.2.Asinxron motorlarda elektr ta’minotidagi nuqsonlarni aniqlash va
bartaraf qilish.
Asinxron motorda uchraydigan holatlardan biri motorni tarmoqga ulaganda
yurgizilmasligi kuzatiladi. Bunga sabab motorda yurgizish momenti yo‘qligi
bo‘lishi mumkin.Motorda yurgizish momenti bo‘lmasligiga quyidagilar sabab
bo‘ladi:
1. tarmoqdagi uzilish yoki yurgizish apparatidagi kontaklarni ishlamasligi
(saqlagichni kuyishi).
2. «yulduz» ulangan cho’lg‘amni bir fazasi uzilgan yoki «uchburchak» ulangan
cho’lg‘amni ikki fazasi uzilgan bo‘lsa.
3. rotor faza cho’lg‘amining 2 tasi yoki 3 tasi uzilgan bo‘lsa.
Tarmoqdagi uzilishni quyidagicha aniqlash mumkin.
C1
C4 C5
C6
2
C2
C3 3
V
1
1.4-rasm. Tarmoqdagi uzilishni aniqlash.
18
Tarmoqdagi uzilishni quyidagicha aniqlash mumkin.
Kuchlanishni o‘lchash orqali liniya o‘tkazgichidagi uzilishni aniqlash.
Motorni tarmoqdan ajratib aniqlash usuli. Agar 1-S1 nuqtada uzilish bo‘lsa
voltmetr S3-2 va S2-2 nuqtalarda ko‘rsatmaydi va S3-S2 nuqtalarda liniya
kuchlanishini ko‘rsatadi
.
Bundan tashqari, bu uzilishni AM ni tarmoqdan uzmasdan
aniqlash mumikn.
Tarmoq liniyasidagi uzilishni quyida keltirilgan sxema orqali ham aniqlash
mumkin. Bunda AM stator cho’lg‘amlari o‘zaro qisqa tutashtiriladi.Tarmoq
liniyalari o‘rtasida qarshilik o‘lchanadi. Liniya o‘tkazgichidagi uzilishni aniqlash
.
2-S2 simda uzilish bo‘lsa 1-2 va 2-3 nuqtalarda qarshilikni o‘lchaganda katta, 1-3
nuqtada o‘lchaganda juda kichik qarshilikni ko‘rsatadi.AM da ko‘p uchraydigan
nuqsonlardan biri stator cho’lg‘amidagi shikastlanishlar hisoblanadi.
Faza cho’lg‘amlarida va g‘altakdagi uzilishlarni topish muhim tadbir
hisoblanadi.
Ushbu shikastlanishlarni ko‘rib chiqamiz.Stator faza cho’lg‘amlaridagi uzilishni
quyidagi sxemalar orqali aniqlash mumkin.
Nol chiqarilgan yulduz ulanganda faza cho’lg‘amdagi uzilishni aniqlash. (a) –
nol sim o‘lchashga imkon bo‘lganda, (b, v) – nol sim o‘lchashga imkon
bo‘lmaganda. S 2 – 0 faza cho’lg‘ami ulangan bo‘lsa voltmetr ko‘rsatgichi
og‘maydi.
Boshqa fazalarda voltmetr kuchlanishni ko‘rsatadi. b – sxemada megommetr S 2
– S 3 va S
2
S
1
cheksizlikni ko‘rsatsa, qolgan nuqtalarda S 2 – 0 faza cho’lg‘amida
uzilish bo‘ladi.
19
1.5-rasm. Stator faza cho’lg‘amidagi uzilishni aniqlash
C1
C4 C5
C6
C5
C3
V
(а)
20
C1
0
C5
C3
MΩ
1.6- rasm. Stator faza cho’lg‘amidagi uzilishni aniqlash.
(б)
21
C2
0
C3
V
C1
1.8-rasm (а). G’altaklar guruhidagi
shikastlanishni aniqlash.
Voltmetrni bittа faza cho’lg’amini
g’altaklar guruhini birin-ketin
voltmeter chiqishlarini g’altakga
sanchib tekshirib ko’riladi va
shikastlangan g’altak aniqlanadi
.
0
C3
C1
V
C2
1.7-rasm. Stator faza cho’lg’amidagi
uzilishni aniqlash (в)
С2-0 cho’lg’amda uzilish
bo’lganda voltmetr ko’rsatmaydi.С2-
С3 va С1-С3 nuqtalarda esa voltmetr
kuchlanishni ko’rsatadi.Barcha
o’lchashlarda voltmetr o’rniga
chiroqdan foydalanish mumkin.
22
1.9-rasm. G‘altaklar guruhidagi shkastlanishni aniqlash. b-tarmoqga ikki faza
cho’lg‘ami ulanganda,v-voltmetr tarmoq liniyasi orqali ulanganda. G‘altaklar
guruhi birin ketin voltmetr chiqishlarini g‘altakga sanchib tekshirib ko‘riladi va
shikastlangan g‘altak aniqlanadi
.
C2
0
C3
V
C1
(
в
)
C2
0
C3
V
C1
(б)
| 