3
Temir yo’l transporti xodimlarining Texnikaviy foydalanish qoidalarini buzishi
O’zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi bo’yicha javobgarlikni keltirib
chiqaradi.
3. Temir yo’l transportining har bir xodimi inson hayoti va
salomatligi yohud harakat
xavfsizligiga xavf tug’diruvchi vaziyatlarda poezd yoki manyovr qilayotgan tarkibga to’xtash
signalini etkazishi va ularni to’xtatish uchun boshqa choralarni ko’rishi lozim. Qurilma va
inshootlarda harakat xavfsizligiga xavf soluvchi yoki atrof muhitning ifloslanishiga olib keluvchi
nosozliklar aniqlanganida, xodim tezkorlik bilan xavfli joyni to’sish va nosozliklarni bartaraf
etish choralarini ko’rishi kerak.
4. Temir yo’l transporti xodimlari yo’lovchilar xavfsizligini ta’minlashlari, ular uchun
kerakli qulayliklar yaratishlari, vokzal va poezdlarda madaniyatli xizmat ko’rsatishlari, temir
yo’l transporti xizmatlaridan foydalanuvchi barcha shaxslar bilan muloqatda xushmuomala
bo’lishlari
va shu bilan birga, ulardan amaldagi temir yo’l transporti qoidalarini bajarilishini
talab qilishlari kerak.
5. Temir yo’l transporti xodimlari bejirim kiyingan bo’lishlari, ish joylarini va ularga
ishonib topshirilgan texnik vositalarni tartibda saqlashlari kerak.
Forma kiyimi va farqlanish nishonlari belgilab qo’yilgan xodimlar, O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995 yil 3 iyul 249-son Qarori (2-son ilova)
3
bilan
tasdiqlangan «O’zbekiston temir yo’llari» Davlat aksiyadorlik temir yo’l kompaniyasining temir
yo’l transporti xodimlari intizomi to’g’risida Nizomga muvofiq, formali kiyingan bo’lishlari
kerak.
Temir yo’l transportining har bir xodimi bajarayotgan ishlari uchun belgilangan texnika
xavfsizligi, yong’in xavfsizligi va ishlab chiqarish sanitariyasi bo’yicha qoidalar va
yo’riqnomalarga amal qilishlari kerak. Bu qoida va yo’riqnomalarning ijro etilishi bo’yicha
javobgarlik tegishli bo’linmalarning ijrochi va rahbarlariga yuklatiladi.
6. Lokomotivlar, motorvagon poezdlar, avtomatrisa,
drezina va boshqa harakat
birliklarining boshqaruv kabinalariga, signal, strelka, apparat, mexanizm va boshqa poezdlar
harakat xavfsizligini ta’minlovchi qurilmalarga, shuningdek, signal va shu kabi qurilmalarni
boshqarish xonalariga kirish xuquqi bo’lmagan shaxslarning kiritilishi man etiladi.
Lokomotivlar, motorvagon poezdlar, avtomatrisalar, drezina va boshqa harakat birliklari,
signal, apparat, mexanizm va boshqa poezdlar harakat xavfsizligini ta’minlovchi qurilmalarni
boshqarishni, shuningdek, strelkalarni o’tkazishni shu ishlarga javob beruvchi xodimlargina o’z
xizmat vazifalari vaqtida bajarish xuquqiga egadirlar.
Belgilangan tartibda ikkinchi shaxs sifatida tajriba oshirayotgan temir yo’l transporti
xodimlari, lokomotivlar, motorvagon poezdlar, avtomatrisa, drezina va boshqa harakat birliklari,
signal, strelka, apparatlar, mexanizm va boshqa poezdlar harakat xavfsizligini ta’minlash bilan
bog’liq qurilmalarni boshqarishga bevosita shu qurilmalarda xizmat
qiluvchi xodimlarning
shaxsiy javobgarligi va ularning kuzatuvi ostida qo’yilishi mumkin.
7. Temir yo’l transportiga poezdlar harakati bilan bog’liq bo’lgan ishga qabul qilinuvchi
shaxslar kasbiy ta’lim olishlari kerak, lokomotiv brigadalar esa, bundan tashqari, kasbiy
saralashdan, quyidagilarni bilishi bo’yicha sinovdan o’tishi va keyinchalik bu bilimlar davriy
tekshirib turilishi kerak:
O’zbekiston Respublikasi temir yo’laridan texnikaviy foydalanish qoidalari
4
;
O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida signallashtirish bo’yicha yo’riqnoma
5
;
3
O’zbeksiton Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarorlari to’plami, 1995 yil, 7-con, 165-modda.
4
Davlat ro’yxatidan o’tishga muhtoj emas deb topilgan (O’zbekistron Respublikasi
Adliya vazirligining
27.08.2001 yildan 20-15-205/11- son xati)
5
Davlat ro’yxatidan o’tishga muhtoj emas deb topilgan (O’zbekistron Respublikasi Adliya vazirligining
09.11.2001 yildan 20-15-273/20- son xati)
4
O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bo’yicha
yo’riqnoma;
6
lavozim yo’riqnomalari va xodimlar vazifalarini belgilovchi boshqa hujjatlar;
mehnat muhofazasi, sanitariya qoidalari va me’yorlari bo’yicha qoida va yo’riqnomalar;
O’zbekiston Respublikasi temir yo’l transporti xodimlari intizomi to’g’risidagi Nizom.
Qolgan barcha xodimlar ushbu Qoidalarda ko’zda tutilgan temir yo’l transporti
xodimlarining umumiy majburiyatlarini, mehnat muhofazasi qoidalari, sanitariya qoidalari va
me’yorlari, lavozim yo’riqnomalari va xodimlar vazifalarini belgilovchi boshqa hujjatlarni
bilishlari kerak.
Ish kunini zichlashtirish yoki o’rindoshlik tartibi asnosida poezdlar harakati bilan bog’liq
bo’lgan qo’shimcha vazifalar yuklatilgan temir yo’l transporti xodimlari,
bu ishlarga tegishli
qoida va yo’riqnomalar bo’yicha bilimlari sinovdan o’tkazilgandan so’nggina qo’yiladilar.
Xodimlarning ushbu bandda ko’rsatilgan sinovlardan o’tishi kerak bo’lgan lavozim va
kasblarning ro’yxati, har bir lavozim (kasb) uchun bilim hajmi, ishga qabul qilishdagi va davriy
sinovlarning o’tkazish tartibi DATK boshqaruvi raisi buyrug’i bilan o‘rnatiladi, DATK
boshqaruvi raisi nomenklaturasiga kiruvchi lavozimlar uchun – «O’zdavtemiryo’lnazorat» bilan
kelishiladi.
8. Temir yo’l transportiga poezdlar harakati bilan bog’liq bo’lgan lavozimlarga ishga
kiruvchi shaxslar tegishli ishlarni bajarishga yaroqli ekanliklarini aniqlash uchun tibbiy
ko’rikdan o’tishlari kerak. Keyinchalik ushbu xodimlarning davriy tibbiy ko’rikdan o’tishlari
DATK boshqaruvi raisi va tegishli vazirlik, idora va korxonalarning rahbarlari belgilagan
tartibda amalga oshirilishi kerak.
18 yoshdan kichik bo’lgan shaxslar bevosita poezdlar harakati bilan bog’liq bo’lgan
quyidagi lavozim va kasblarga qo’yilmaydilar: lokomotiv, motorvagon poezdlar, avtomatrisalar,
harakatdagi yuk ko’taruvchi kranlarning mashinistlari va ularning yordamchilari, parovoz o’t
yoqarlari, drezina haydovchilari va ularning yordamchilari, dispetcherlar,
stansiya, park va
tepacha navbatchilari, saralash tepaligi operatorlari, stansiya navbatchilari qoshidagi operatorlar,
poezd
konduktorlari,
tuzuvchilar
brigadasi
xodimlari,
vagonlar
harakat
tezligini
muvofiqlashtiruvchilar, signalchilar, markazlash posti operatorlari, strelka posti navbatchilari,
yo’l, ko’prik va er osti yo’li ustalari, yo’l brigadirlari, temir yo’llarni ko’zdan kechirib o’tadigan
xodimlar, yo’l montyorlari (uchinchi va undan yuqori razryadlar), pereezd navbatchilari, BMT
(blakirovkani markazlashtirish tizimi - SSB) va saralash tepaligi qurilmalariga xizmat
ko’rsatuvchi elektrmexaniklar va elektmontyorlar, vagonlarni ta’mirlovchi-ko’rikdan
o’tkazuvchilar, vagonlarni ko’rikdan o’tkazuvchilar, yo’lovchi poezdlari boshliqlari (mexanik-
brigadirlari), vagon kuzatuvchilari, vagonlarni uzib qolmasdan ta’mirlash
usta va ishchilari,
vagonlarga texnik xizmat ko’rsatish punkti operatorlari, poezd elektrmexaniklari, elektr ta’minoti
distansiyasi ustasi va elektrmexaniklari, refrijerator poezdlari va seksiyalari mexaniklari,
defektoskop va yo’l o’lchash vagonlarining sozlovchilari, yo’l mashinalari va mexanizmlari
mashinistlari, defektoskop aravachalari operatorlari, yo’l o’lchovlari bo’yicha
operatorlar va
ularning yordamchilari.
