|
O`zbekiston Respublikasi
|
| bet | 6/8 | | Sana | 09.02.2023 | | Hajmi | 2.71 Mb. | | #41709 |
Bog'liq AZO BO\'YOQLAR[1]555555 Nomzodlar uchun savollar, Academic-Data-376201101112, o b-uyIaWKwSawW083bgPcENu9cw4H7E (1), 1 лекция, Soburov Umid, obektivka 72, REJA, 0.1 Integers, Maktabgacha ta\'lim muassasalarida loy ishiga o\'rgatish, mustaqil ish (3), 2-mustaqil ish Muratqulov.X, 7-topshiriq, self study 16, Ijtimoiy psixologiyada ziddiyatlar muammosiBETA-NAFTOLORANJ
OLINISHI
Reaktivlar: 2,5 g sulfanil kislota, 1 g natriy nitrit, 1,8 g P-naftol, natriy gidroksidning 2 N li eritmasi, xlorid kislotaning 2 N eritmasi, osh tuzi.
Sulfanil kislotaning diazotirlash reaksiyasi quyidagicha oUb boriladi: 100 ml sig‘inili stakanda 2,5 g kristall holidagi sulfanil kislota 6,5 ml natriy gidroksidning 2 N eritmasida eritiladi. Sulfanil kislotaning hammasi erib bo‘lgandan so‘ng suyuqlik ishqoriy reaksiya berishi lozim (lakmus bo‘yicha). Hosil bo‘lgan eritmaga 1 g natriy nitritning 12 ml suvdagi eritmasi qo‘shiladi, 10°C gacha sovutiladi va aralashtirib turgan holda stakandagi 2 N xlorid kislotaning 13 ml eritmasiga quyiladi. Reaksion aralashma muzli suv bilan sovutiladi. Bir necha daqiqadan so‘ng p-diazobenzolsulfonilkislotaning diazoniy tuzini mayda oq cho‘kmasi hosil bo'ladi. Hosil bo‘lgan mahsulot eritmadan ajratilmaydi va shundayligicha ishlatiladi. Boshqa diazoniy tuzlariga nisbatan p-diazobenzolsulfonilkislota ancha barqaror va bir necha soat saqlani- shi mumkin. So‘ngra olingan p-diazobenzolsulfokislotaning kolloid eritmasini xona haroratida chayqatib turib, p-naftolning ishqoriy eritmasiga (1,8 g P-naftol 22,5 ml natriy gidroksidning 2 N eritmasiga) quyiladi. 30 daqiqa davomida aralashtiriladi. Bo‘yoqning eruvchanligini kamaytirish uchun 12,5 g natriy xlorid qo‘shib, muzli suvda 1 soatga qoldiriladi va vaqt-vaqti bilan aralashma chayqatib turiladi. Cho‘kmaga tushgan bo‘yoq filtrlab olinadi, ozroq sovuq suv bilan yuviladi, shisha probka bilan siqiladi va havoda quritiladi. p-Naftoloranjning miqdori 4 g atrofida. Naftoloranj (kislotali oranj, oranj II) sariq rangli kristall mod- da, suvda yaxshi eriydi. Molekulyar massasi - 350,34 g/mol.
Ko'p bo'yoqlar indikator sifatida ishlatiladi. Neytral va gidroksidi eritmalarda u sariq rangga ega. Kislotali muhitda - to'q sariq - qizil rang. Ushbu rang o'zgarishi bo'yoqning azoik tuzilishga ega bo'lgan aniondan xinoid tuzilishga ega bo'lgan erkin kislotaga aylanishi bilan bog'liq. Shuning uchun muhitning pH qiymati o'zgarganda bir xromofor (azo guruh) yo'qoladi va boshqa (xinoid guruh) paydo bo'ladi va shunga mos ravishda rang ham o'zgaradi. Bu o'zgarish teskari bo'ladi: metil oranj qiziliga ishqor qo'shilsa, bo'yoqning sariq shakli yana hosil bo'ladi.
Azo birikmasi natijasida hosil bo'lgan b-naftol oranj, to'q sariq-sariq barglar shaklida ishqoriy eritmada kristallanadi. Yorqin rang -N=N- guruhiga bog'liq bo'lib, u xinoid yadrosi bilan birga eng kuchli xromoforlardan biridir. Azo bo'yoqlarning rangi molekuladagi o'rinbosarlarning, asosan OH- va NH2- guruhlari (rangni chuqurlashtiradigan va bo'yalgan tola birikmasining yaqinligini ta'minlaydigan autoxromik guruhlar) tabiati, soni va holatiga qarab o'zgarib turardi.
b-naftol oranjning rang soyasi eritma muhitining pH ga bog'liq. Bo'yoq kislotali muhitda yorqin to'q sariq rangga, ishqoriy muhitda esa sariq rangga ega edi.
Tajriba natijasida massasi 2,73 g bo'lgan apelsin mahsuloti olindi.b-naftol apelsin unumi nazariy jihatdan mumkin bo'lgan 60,94% ni tashkil etdi.
|
| |
