3-rasm. Tutqichli
kallak.
1-namuna,
2-ponasimon
tishlagich, 3-kallak
korpusi, 4-tortqi.
Hisoblash. Plastmassa namunalarini kesilishga bo’lgan mustahkamligi (σ
kes
)
quyidagi formuladan topiladi:
σ
kes
= R/2F ;
bu yerda: R-kesuvchi kuch, N ; Ye - namunaning ko’ndalang kesim yuzi, sm
2
.
Sinash natijalari sifatida hamma parallel o’tkazilgan tekshirishlarning o’rtacha
arifmetik qiymati olinadi.
Plastmassalarning siljishidagi mustahkamligini aniqlash
Plastmassalarni siljishga bo’lgan
mustahkamligini sinash usuli, cho’zilish,
siqilish va egilishga bo’lgan mustahkamligini sinash usullaridan davlat standartiga
ega emasligi bilan farq qiladi. Shuning uchun bu ko’rsatkichni aniqlashda
yelimlangan materiallarning (metall, plastmassa va boshqalar) siljishga bo’lgan
mustahkamligini aniqlash uchun GOST 14759-69 Davlat standartidan foydalaniladi.
Yelimlangan materiallarning siljishdagi mustahkamlik chegarasi cho’zilishga
sinaydigan mashinalarda amalga oshiriladi. Ularni sinash
ishlari qanday sharoitda
ishlatilishiga qarab oddiy, quyi va yuqori haroratlarda olib boriladi. Siljishga sinash
usulini mohiyati ustma-ust yelimlangan standart namunani cho’zishdagi
uzuvchi
kuch miqdorini aniqlashdan iborat. Bu narsa namunaning bir
bo’lagini boshqasiga nisbatan siljishita oladigan kuch
kattaligidir.
Siljishdagi
mustahkamlik
chegarasi
cho’zilishga
sinaladigan uzish mashinalarida aniqlanadi.
Ular maxsus
tutqichlar kallaklar bilan taminlangan bo’lib tutqichlar
ko’rinishi 3- rasmda ko’rsatilgan .
Sinash uchun olingan namunalar ikkita uzunchoq list
ko’rinishidagi metall (yoki plastmassadan) iborat.
Namunani
shakli va o’lchamlari 4-rasmda ko’rsatilgan. Yelimli chokning
yon atroflari sinashdan oldin tozalanadi. Sinash uchun olingan
namunalarning umumiy soni 5 tadan kam bo’lmaydi.
Namunalar sinashdan oldin 12
soat xona haroratida ushlab
turiladi. Agar shu namunalar uchun xos texnikaviy xujjatlarda
namuna tayyorlashda boshqa yo’llari ko’rsatilgan bo’lsa
shunga amal qilinadi. 5-rasmda hisoblash uchun namunaning
qaysi joylari o’lchanishi kerakligi ko’rsatilgan.
Namuna qalinligi o’lchanib uning o’rtacha arifmetik qiymati olinadi.
Yelimli
chokning qalinligi yelimlangan joy kalinligi t dan yelimlanayotgan pallasi qalinliklari
yigindisining ayrilganiga teng.
Chizmada b masofa quyidagi formula orqali topiladi.
Chizmada a
1
va a
2
masofalar ham o’lchanib ularning o’rtacha arifmetik
qiymati olinadi.
Namunalarni sinash mashinalarining orasiga o’rnatishdan oldin har bir
namunada bir biridan 55 mm masofada ko’ndalang belgilar quyiladi.
