|
O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 19- son ilmiy tadqiqotlar jurnaliBog'liq Yusupov Abdulaziz O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
19-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.05.2023
Darslarda fikrlar xilma-xilligini erkinlashtirish jarayonlari demokratik hayot
tarzining tarkibiy qismi ekanligini, shu bilan birga erkinlikning haqiqiy mohiyati uning
ma'naviy chegaralari bilan belgilanishi o'quvchilar ongiga yetkazishga alohida e'tibor
berishi zarur. Bu sohada eskicha tashviqot va targ'ibot tamoyillarini qo'llash, sayoz fikr
va siyqasi chiqan misollardan foydalanish yo'lidan mutlaqo voz kechish lozim.
Innovatsion pedagogik texnologiyalar - ta'lim jarayonida o'quvchilarning o'zaro
faolligini oshirish orqali o'quvchilarning bilimlarni o'zlashtirishini faollashtirishga va
shaxsiy sifatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Innovatsion pedagogik texnologiya
metodlarini qo'llash dars samaradorligini oshirishga yordam beradi. Shu bilan birga
katta guruh, sinf jamoasi bo'lib ishlash uchun topshiriqlar berish, yozma ishlar bajarish
va boshqa metodlardan iborat bo'lib, ular ta'lim-tarbiyaviy ishlar samaradorligini
oshirishda o'ziga xos ahamiyatga ega. quyida keltirilgan metod barcha fanlarda
qo'llanilsa ta'lim samaradorligini oshirishga ko'mak beradi.
Tarix o’qitish jarayonining tarkibiy qismlari va ular o’rtasidagi aloqalar Tarix
o’qitish jarayonining tarkibiy qismlari (maqsadi, mazmuni, o’qitishning metod va
usullari, natijalari) o’rtasidagi qonuniyatli aloqalar quyidagicha namoyon bo’ladi: o’rta
ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimida maqsadi, ta'lim-tarbiya vazifalarining
muvaffaqiyatli amalga oshirilishi o’qitishning mazmuniga, g’oyaviy-siyosiy va nazariy
jihatdan pishiq bo’lishiga bog’liq bo’lganidek, o’quvchilarning tarix kursini o’zlashtirish
darajasi ham o’z navbatida o’qitishning o’rganiladigan mavzuning maqsadi, ta'lim-
tarbiya vazifalari va mazmuniga mos keladigan ta'lim shakllari, o’qitish metod va
usullari hamda vositalaridan qay darajada maqsadga muvofiq foydalana bilishiga
bog’liqdir. Shuningdek, o’qitishning natijalari ham o’qituvchining o’qitishdan
ko’zlangan maqsadni, uning ta'lim-tarbiyaviy vazifalarini aniq belgilay olishiga,
kursning mazmuniga mos tarzda amalga oshirishga yordam bera oladigan metod va
usulllardan ilmiy asosda foydalana bilishiga bog’liqdir. Tarix o’qitish jarayoning
tarkibiy qismlari o’rtasidagi bu o’zaro dialektik bog’lanish natijasida ular bir-biriga
o’zluksiz ta'sir ko’rsatib boradi. Tarix o’qitishda ana shu qonuniyatlarga suyanmasdan,
ularni e'tiborga olmasdan turib yaxshi natijaga erishib bo’lmaydi.
Ta'limni muayyan pedagogik maqsadga yo’naltirmoq uchun o’qituvchi o’rta ta'lim
va o’rta maxsus ta'lim tizimida tarix o’qitishning maqsadini, uning asosini tashkil
qilgan ta'lim-tarbiya vazifalarini aniq belgilab olishi kerak. Shu bilan birga, umumiy
vazifalarni amalga oshirishda har bir sinfda o’qitiladgan tarix kursining o’rni,
vazifalari, o’z navbatida mazkur kursni o’qitishning ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga
oshirishda uning har bir bo’limi, bo’limdagi mavzular, xatto har bir darsda o’tiladigan
mavzuning ham juz'iy vazifalari oldindan belgilab olinishi kerak. Chunki har bir tarix
darsining butun tarix kursining umumiy darslar sistemasida tutgan o’rni bor, bu
darsda o’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimida tarix o’qitish oldiga qo’yilgan
umumiy vazifaning qandaydir elementi yoki bo’lagi xal etiladi. Tarix o’qitish
maqsadlarini belgilashda, avvalo ta'lim va tarbiyaning uzviy birligini, o’qitish
davomida o’quvchilarning g’oyaviy-siyosiy saviyasi mutassil o’sib borishini, ularda
|
| |
