Yuklama rejimi. Bu rejimda kuchlanish yuklamaga bog‘liq emas. Transformatorning ikkilamchi chulg‘amini biror yuklama ga ulaganimizda EYuK E2 ta’sirida undan I2 yuklama toki Z2n o‘ta boshlaydi. Bu tok hosil qilgan magnitlovchi
U1 E1 + E1S + I0 R1
U 1 E1 + U R1 + UL1
yoki
U 1 E1 + I0 R1 + I0 XL1
(4.8)
qurilsa, juda kichik bo‘ladi. Shuning uchun U1 ~ E1 deyish mumkin. U holda olingan
kuch I2 w2 po‘lat o‘zak va havo orqali tutashgan, tarqalgan magnit oqimi Ф2$ ni hosil qiladi (4.7-rasm).
4.7-rasm. Yuklama rejimidagi transformator sxemasi
Bu oqim asosiy magnit oqimiga qarama-qarshi yo‘nalgani uchun uni, shuningdek, elektr yurituvchi kuch Ej ni ham kuchsizlantirmoqchi bo‘ladi. U holda transformator elektrik muvozanat holatining buzilishiga yo‘l qo‘yiladi. Ammo birlamchi chulg‘amning magnitlovchi kuchi I1 w1 shunday o‘zgaradiki, natijasida transformatorning muvozanat holati saqlanib, o‘zakdagi asosiy magnit oqimi Ф miqdor jihatidan o‘zgarishsiz qoladi. Bu holda magnitlovchi kuchlar muvozanati quyidagicha ifodalanadi:
I1 w1 + /2 w2 = /0 w1 yoki I1 w1 = /0 w1 - /2 w2
(4.9)
Demak, birlamchi tokning magnitlovchi kuchi ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini kompensatsiyalaydi. Agar (4.9) ifodaning ikkala tomonini wг ga bo‘lsak, magnitlovchi kuchlar tenglamasidan toklar tenglamasiga o‘tish mumkin:
(4.10)
Bu yerda I2 = I2— kattalik ikkilamchi tokning magnitsizlash ta’sirini
W-y
muvozanatlovchi birlamchi tokning tashkil etuvchisi hisoblanadi. Shuning uchun bu kattalik ikkilamchi tok deyiladi. U holda birlamchi tok
Ii = Io - 12 (4.11)
Ya’ni salt ishlash toki bilan keltirilgan ikkilamchi tokning geometrik yig‘indisiga teng. Yuklama toki I2 noldan boshlab, tok Ij esa salt ishlash toki Ij dan boshlab ortadi. Salt ishlash toki nominal tokning I0 = (2,5,10%) • IJnom ulushini
tashkil etadi. Taxminiy hisoblashlarda I 1 ~ I2 deyish mumkin.
Yuklama toki I2 ning o‘zgarishi bilan tok Ij ning tashqi ta’sirsiz o‘z-o‘zidan o‘zgarishi transformatorning o‘z-o‘zidan rostlanishi deyiladi. U holda ikkilamchi zanjirning yuklama rejimidagi elektr muvozanati tenglamasi Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan
U 2 = Ё2 - U r2 - ^2S ,
Bu yerda: U2 — ikilamchi chulg‘am uchlaridagi kuchlanish; I2 x R2 = Ur2 ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning aktiv pasayishi; E2s - tarqalgan magnit oqimi Ф25 tufayli induksiyalangan EYuK.
F2s ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning induktiv pasayuvi Uli = /2 • XL2 bilan kompensatsiya qilinadi, u holda
yoki U2-E2+ Ur2 + Ul2
(4.12)
U2 - E2 + /2 R2 + /2 Xl2
(4.8), (4.11) va (4.12) tenglamalar yordamida transformatorning yuklama rejimidagi vektor diagrammasini qo‘shib quramiz.
| 