PEDAGOGIK MAHORAT HAQIDA TUSHUNCHA, UNING
O‘QITUVCHI FAOLIYATIDA TUTGAN O’RNI
REJA:
1.
О`qituvchilik kasbining jamiyatda tutgan o`rni
2.
Pedagogik mahorat tushunchasi
3.
Pedagogik ta’sir vositalari haqida umumiy tushuncha.
Inson paydo bo`libdiki, tarbiya jarayoni mavjud, tarbiya paydo bo`lgan vaqtdan
beri pedagogik faoliyat uzluksiz davom etib kelmoqda. O`qituvchilik, tarbiyachilik
kasbi barcha ijtimoiy tuzumlarda sharafli hamda o`ta mas`uliyatli, qiyin va murakkab
kasb hisoblangan.
Mustaqil O`zbekistonimizda uzluksiz ta`lim tizimining isloh qilinishi, ya`ni
ta`lim standartlari asosida ta`lim va tarbiya jarayonini qayta tashkil etishga kirishilgan
hozirgi kunda o`qituvchi faoliyatiga uning pedagogik mahoratiga alohida e`tibor
berilmoqda.
Mamlakatimizda «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ni
bosqichma-bosqich
muvaffaqiyatli amalga oshirish ko`p jihatdan o`qituvchi faoliyatiga, uning kasbiy
nufuzini oshirishga bog’liqdir.
Shunday ekan, sog’lom, har tomonlama barkamol
avlodni yetishtirish uzluksiz ta`lim tizimida mehnat qilayotgan pedagogning
saviyasiga, tayyorgarligiga va fidoyiligiga, yosh avlodni o`qitish va tarbiyalash ishiga
bo`lgan munosabatiga bog’liqdir. O`qituvchi jamiyatning ijtimoiy topshirig’ini
bajaradi. Shunday ekan, har tomonlama yetuk mutaxassislarni tayyorlashda o`qituvchi
muayyan
ijtimoiy-siyosiy, pedagogik talablarga javob berishi lozim. O`qituvchi
mustaqillik g’oyasiga e`tiqodli, har tomonlama rivojlangan, ilmiy tafakkuri, kasbiga
tegishli ma`lumoti bor ya`ni o`z fanining chuqur bilimdoni, pedagogik muloqot ustasi,
pedagogik-psixologik va uslubiy bilim va malakalarni egallagan bo`lishi hamda turli
pedagogik vaziyatlarni tezda aniqlay bilishi, o`rganishi va baholay olishi zarur.
Bugun pedagogning ma`naviyati, mafkuraviy e`tiqodi va o`quv jarayonini
yaxshi bilishi katta ahamiyatga ega.
Birinchidan, pedagog jamiyatning fuqarosi sifatida o`z mavqei va faol o`rnini
o`quvchilarga namoyish eta olishi lozim. Xususan, uning jamiyat va o`z jamoasidagi
o`rni,
tanlagan kasbi, o`qitayotgan predmeti bo`yicha chuqur bilimga ega bo`lishi,
talab va qoidalarga amal qilishi, me`yor va qonunlarni hurmat qilishi lozim.
Ikkinchidan, pedagogning e`tiqodi va bilimdonligi uning yangi bilimlar, o`zi
tanlagan sohasidagi yangiliklarga nisbatan qiziqishida namoyon bo`ladi.
Uchinchidan, e`tiqodli va bilimdon pedagog o`ziga xos fikrlash tarzi bilan
ajralib tura olishi shart. Chunki,
yoshlar Shunday noyob, qaytarilmas, andozasiz
fikrlash sharoitidagina mustaqil fikrlashga o`rganadilar
va fanni boshqa fanlardan
ajrata oladilar.
Bugungi pedagogdan yangicha fikrlash, yangicha munosabatlar talab etilar
ekan. Uning bilimdonligi darajasi masalasi ham o`ta muhim.
Bular quyidagilar:
- Ijtimoiy bilimdonlik
Dars mobaynida sinf bilan samarali o`zaro muomala shaklini tashkil eta olish,
yoshlar bilan til toptirish va sog’lom ma`naviy muhitni hosil qila olish qobiliyati.
- Uslubiy bilimdonlik-
Barcha
bilimlarini, ko`rgan-kechirganlarni yoshlarga tushunarli, ravon tilda
yetkaza olishi, ta`lim texnologiyasi va metodlaridan boxabarlik qobiliyati.
- Kasbiy bilimdonlik
O`z fanini va predmeti sohasi bo`yicha chuqur
va har tomonlama mukammal
bilimlariga ega bo`la olishi, o`z ustida ishlash qobiliyati.
Amaliyotda eng obro`li, bilimdon pedagoglar birinchi navbatda insoniy
bilimdonlik sohiblari bo`lishadi va shundaylarni o`quvchilar yaxshi qabul qilishadi.
Chunki zamonaviy o`quvchi ko`plab ma`lumotlarga ega, uning psihologiyasi,
talab-
takliflarini aniq bilib til topisha olgan shaxsgina pedagogik jarayonda katta yutuqlarga
erishadi.
Buyuk mutafakkir shoir Alisher Navoiy aytganidek, «Muallimning maqsadi
mansab uchun kurash bo`lmasligi, bilmagan ilmlarini aytmasligi, o`zini ko`rsatish
uchun dars bermasligi, ochko`zlik va johillik qilib, quruq gap sotmasliklari, g’avg’o
ko`tarmasliklari lozim». U muallimlikni olijanob va faxrli kasb deb hisoblaydi. Shu
sababdan bo`lsa kerak:
