19-MAVZU: BIOSFERADA MODDA VA ENERGIYA ALMASHINUVI
Berilgan rasmlardan foydalanib, biosferada moddalar va energiyaning oziq zanjiri orqali berilishini sxemada ifoda eting.
20-MAVZU: MATEMATIK MODELLASHTIRISH METODINI TAHLILI
Matematik modellarni tuzish etaplari ketma-ketligini tо‘g‘rilab joylashtiring.
1
|
1-bosqich
|
A
|
modellashtirish kerak bо‘lgan real xodisalarni о‘rganib chiqish
|
2
|
2- bosqich
|
B
|
model asosida hisoblash va natijalarni haqiqatdan bor narsa bilan solishtirish
|
3
|
3- bosqich
|
C
|
о‘rganilayotgan jarayonni ta’riflab beruvchi matematik nazariyasini ishlab chiqish
|
Javob:__1-__2_-__3'>Javob:
|
1-
|
2 -
|
3 -
|
21-MAVZU: TIRIK ORGANIZMLARNING BIOKIMYOVIY XUSUSIYATLARI VA FUNKSIYALARI
Biosferadagi tirik organizmlarning funksiyasi va kechadigan jarayonlarni bir biriga moslashtiring.
№
|
Funksiyalar
|
№
|
Jarayonlar
|
1
|
Energetik
|
A
|
Organik moddalarning parchalanishi. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari
|
2
|
Tо‘plovchi
(akkumulyativ)
|
B
|
Moddalarning yerning tortish kuchiga qarshi yo’nalishda kо‘chirilishi
|
3
|
Parchalovchi (destruktiv)
|
C
|
Fotosintez, energiyaga boy bо‘lgan moddalarning parchalanishi, ozuqa zanjirlari orqali energiya va moddalarning о‘tkazilishi
|
4
|
Muhit hosil qiluvchi
|
D
|
Organizmning tana tuzilishi uchun zarur moddalarning hayot faoliyati natijasida tо‘planishi
|
5
|
Transport (migratsiya)
|
E
|
Tashqi muhitning fizik-kimyoviy xususiyatlarini о‘zgartirish
|
Javob:
|
1 -
|
2 -
|
3 -
|
4 -
|
5 -
|
22-MAVZU: EKOTIZIMLARNING О‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Biogeosenoz_va_ekotizimlarning_bir-biridan_farqlarini_aniqlang_va_jadvalni_tо‘ldiring.'>Biogeosenoz va ekotizimlarning bir-biridan farqlarini aniqlang va jadvalni tо‘ldiring.
1. Tabiiy hodisa hisoblanadi.
2. Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik;
3. Qо‘shni biogeosenozlardanfitosenozi bilanajralib turadi.
4. Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi,
5. Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin.
6. Funksional birlik bо‘lgani uchunqо‘shni ekotizimlardanajralib turishi shart emas.
7. Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
Biogeosenoz
|
Ekotizim
|
1
|
Tabiiy hodisa hisoblanadi
|
1
|
Tabiiy yoki butunlay sun’iy hodisa bо‘lishi mumkin
|
2
|
Ma’lum tabiiy chegaraga ega bо‘lgan fazoviy birlik
|
2
|
Funksional birlik bо‘lgani uchun qо‘shni ekotizimlardan ajralib turishi shart emas.
|
3
|
Qо‘shni biogeosenozlardan fitosenozi bilan ajralib turadi,
|
3
|
Yirik ekotizimlar odatda odam ta’sirida bо‘ladi.
|
4
|
Biogeosenoz tarkibiga odam kirmaydi
|
4
|
Ekotizimlarda ma’lum chegara yo’q
|
23-MAVZU: EKOTIZIMDA MODDA VA ENERGIYA О‘ZGARISHI
Ekotizimdagi moddalar almashinuvida qatnashadigan guruhlarning ketma-ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
24-MAVZU: ATMOSFERANING TARKIBI VA TUZILISHI
1-Topshiriq. Atmosferaning kimyoviy tarkibini manbalar yordamida aniqlashtiring.
2-Topshiriq. Klasterni tо‘ldiring.
ATMOSFERA
25-MAVZU: MUHOFAZAGA OLINGAN HUDUDLAR HAQIDA TUSHUNCHA
1-topshiriq. Tushirib qoldirilgan sо‘zlarni yozing.
Surxon qо‘riqxonasi florasi tarkibiga_________ oilaga mansub_________ tur yuksak о‘simliklar kiradi va ulardan_________ turi endemiklardir.
2-topshiriq. “Muammo” organayzerini tо‘ldiring
Muammoning turi
|
Muammoning kelib chiqish sabablari
|
Muammoni yechish yo‘llari va sizning xarakatingiz
|
Biologik xilma-xillikni saqlash
|
|
|
26-MAVZU: “QIZIL KITOB” NING AHAMIYATI
О‘zbekiston “Qizil Kitobi”ga kiritilgan yo‘q bо‘lib ketayotgan endemik tur baliqlarining rasmlari ostiga nomlarini qo‘ying
1-Topshiriq.
1) Orol sanchari (tikanbaliq); 2) Amudaryo katta kurakburuni (qilquyruq);
3) Orol moylabdori; 4) Orol bakrasi
2-Topshiriq. О‘zbekiston “Qizil Kitobi”ga kiritilgan hayvonlar turlarini aniqlang va jadvalga har bir rasm ostiga mos raqamlarni yozing.
Buxoro bug‘usi; 2) Qulon; 3) Burama shoxli tog‘ echkisi; 4) Oqboshli qumoy; 5) Sayg‘oq
27-MAVZU: EKOLOGIK MADANIYATNI SHAKLLANTIRISHNING О‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
1. Ekologik ta’limning barqaror rivojlanishdagi roli?
a) tabiatga mexr uyg‘otish.
b) tabiat bilan jamiyatning birligi va uyg‘unligi.
v) tabiatda barcha jonsiz va jonli tarkib birligi.
g) qadriyatlarni xurmat qilishga.
d) madaniyat va ekologiyaning birligi.
2. Ekologik ta’limning eng muhim talablari?
a) jonsiz va jonli tabiat, tabiat va jamiyat birligi, ekologik tanglik madaniyat tangligi.
b) jonli tabiatga munosabatni yaxshilash.
v) atrof-muhitga munosabat.
g) о‘z-о‘zini anglab yetish.
d) tirik organizmlarni xar xil darajada о‘rganish.
3. Ekologik ta’lim va tarbiyaning asosiy bosqichlari?
a) umumta’lim maktablari, mahalla.
b) bog‘cha, о‘rta maxsus bilim yurtlari.
v) oila, bog‘cha, maktab, о‘rta maxsus va oliy о‘quv yurtlari.
g) oliy о‘quv yurtlari, maktablar.
d) ishlab chiqarish korxonalari, oila.
4. «Kishilarga soya beruvchi daraxtni kesgan kishi boshi bilan dо‘zaxga tashlanadi»xadisining mazmunini ochib bering?
a) daraxtlar kishilarga soya bergani uchun.
b) daraxtlar xam tirik organizm bо‘lganligi uchun.
v) daraxtlar odamlarning yashash manbai.
g) daraxt nafaqat soya beruvchi balki oziq-ovqat, kiyim-kechak, qurilish, moddalar aylanishi va boshqalar.
d) daraxtlarni kesish oson, ekib о‘stirish esa qiyin.
5. О‘zbek xalqining ekologik madaniy merosi xakida nima bilasiz?
a) milliy qadriyatlarga amal qilish.
b) xonadonlarni ozoda tutish, suvni asrash.
v) suvga axlat tashlamaslik, hasharlar uyushtirish.
g) atrof-muhitni ozoda tutish, kо‘chat ekish, obodonlashtirish.
d) yuqoridagi javoblarning hammasi tо‘g‘ri.
|
