“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-24, Issue-1, December - 2022
98
BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIDA TEZ O'QISHDA YANGI
METODLARLARDAN FOYDALANISH
Xudayberdiyeva Gulandom Mavlanovna
Navoiy viloyati Karmana tumani 15 umumiy o'rta ta'lim maktabi
Boshlang'ich sinf o'qituvchisi
Mo'minova Muxayyo Xudoyorovna
Navoiy viloyati Karmana tumani 15 umumiy o'rta ta'lim maktabi
Boshlang'ich sinf o'qituvchisi
Mardonova Zulayxo Xudoyorovna
Navoiy viloyati Karmana tumani 15 umumiy o'rta ta'lim maktabi
Boshlang'ich sinf o'qituvchisi
Annontatsiya: Tez o'qish rne'yoriy tezlikda o'qish bo'lib, bunda o'qish sur'ati
matnning mazmunini tushunishdan ajralib qolmasligi kerak. O'qish
tezligi matnni
tushunish tezligi bilan rnuvofiq ravishda o'sib borishi lozirn. O'qilayotgan asar
mazmunini o'zlashtirishni, matn mazmunini ongli idrok etishni ta'minlaydigan
o'qish tez o'qish
deyiladi.
O'qish sifatlarini yaxshi o'zlashtirgan holda o'quvchilarning o'qish sur'ati bir-
biridan farq qiladi. Bu
dastur talablarini bajarmadi, degan gap emas. Og'zaki nutq
tempiga to'g'ri keladigan o'qish sur'ati normal tezlik hisoblanadi. Chunki o'ta tez ham,
o'ta sekin o'qish ham matn mazmunini o'zlashtirishni qiyinlashtiradi.
O'qish tezligi birdaqiqada o'qiladigan so'zlarsoni bilan belgilanadi. 2005-yilda
e'lon qilingan o'qish dasturida 1-sinfning 2-yarim yilligida o'qish sur'ati 20—25 so'z
(notanish matnni o'qish tezligi ham 20—25 so'z); o'quv yili oxirida 25—30 so'z; 2-
sinfning i-yarim yiiiigida matnni o'qish tezligi 30—35 so'z; 2-yarim yilligida 40—50
so'z; 3-sinfning 1-yarim yilligida 60—70 so'z; 2-yarim yilligida 70—80 so'z; 4-
sinfning 1-yarim yilligida ichda ovozsiz 110—130 so'z, ovozli o'qishda 90—100 so'z
deb belgilangan.
Tajribalar shuni ko'rsatadiki, bir daqiqada bola 250 so'zli matnni o'qisa,
undagi
200 ta so'zni eslab qolar ekan. Agar harflab, bo'g'inlab o'qisa, uning diqqat markazida
so'z emas, bo'g'in bo'ladi. Natijada u so'zlarni
eslab qola olmaydi
9
. Bu 4-sinf
o'quvchilarining o'qish tezligiga tatbiq etilsa, 125 so'zdan 100 so'zni eslab qoladi. Bu
esa yuqori ko'rsatkichlarga erishish imkonini beradi. 4-sinfda bir daqiqada 170—180
ta so'z o'qiydigan o'quvchilar ham bor.
O'qish tezligi to'rt yil davomida to'g'ri va ongli o'qish bilan bog'liq holda asta ortib
boradi. O'qish tezligini tekshirganda o'qituvchi o'qi-ladigan
materialning xarakterini,
ya'ni g'oyaviy-mavzuviy
murakkabligini, so'z
va gaplarning tuzUishini,
ularning
bolalar nutqida qay dara-jada ishlatilishini, o'qishning to'g'ri va ongli boiishini hisobga
