|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSN
Pdf ko'rish
|
| bet | 244/275 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 30,71 Mb. | | #228485 |
Bog'liq 20-5-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-8, Issue-4, April - 2022
266
ifodalovchi elementlarni almashtirib ishlatilish imkoniyati, ya’ni bu tilning turli
sathda ekvivalentlikni ifodalab, tillarni sinxron tipologik jihatdan qiyoslash
imkoniyati yaratildi. Qiyoslang:
Men bu janobni chaqirmadim- Men bu janobni
chaqirgan emasman — Men chaqirgan bu janob emas.
A.G’ulomov va M.Asqarovalarning ta’kidlashicha hozirgi zamon o’zbek
adabiy tilida gap qurilmasida murakkab birikmalar o’zaro inkor bog’lovchilar
na...na
yordamida ifodalanadi.
Uning qulog’iga na bulbulning ovozi kirar, na ko’ziga uyqu keladi
(P.Qodirov).
O.Usmon rus tilidagi
ne
prefiksi o’zbek tiliga
no-
prefiksi yordamida ayrim
so’zlarda berilishini ta’kidlaydi:
norasmiy, nodo’stona, nosog’lom, noilmiy,
nostandart, norentabl.
Hozirgi zamon o’zbek adabiy talida
no-
prefiksi faol negativ
so’z yasovchi prefiks hisoblanadi ( Inkor olmoshi
“hech
”so’roq olmoshlari hamda
“bir” yoki “narsa” so’zlari bilan birikadi.
“Hech”
inkor so’zi gap qurilmasida kesim
o’rnida kelgan fe’lga tegishli bo’lganda kategorial yoki uzil-kesil inkorni ifodalaydi:
Bu kunlarda Oksana hech tinib-tinchimaydi
(A.Muxtor). Bundan tashqari
“hech”
bo’lishsizlik olmoshi so’roq olmoshlari bilan birikib kelganda
(hech kim)
shaxsni;
(hech nima)
predmetni;
(hech qanday)
sonni
(hech qanday, hech qaysi, hech
qanaqa)
belgi yoki sifatni ifodalaydi,lekin barchasida ham bo’lishsizlik ma’nosini
anglatadi.
1. Idorada hech kim yo’q edi (A.Qahhor)
2. Men sizga hech nimani ko’rsatganim yo’q edi (A.Qahhor)
3.
Kozimbek hech qanday dori bermoqchi emas ekan (A.Qahhor)
4.
Hali ham hech qaysi kolxozning qurti nishona bergani yo’q {A. Qahhor )
5.
Qalandarov hech qachon bunaqa mehmonni kutgan emas edi (A.Qahhor)
|
| |
