PEDAGOGY OF COOPERATION IN IMPROVING THE QUALITY OF EDUCATION:
INTERNATIONAL EXPERIENCE AND MODERN APPROACHES
International scientific-practical conference, November 13, 2023
409
BOSHLANG’ICH SINF ONA TILI VA O’QISH SAVODXONLIGI DARSLARIDA
XALQ OG’ZAKI IJODIYOTI NAMUNALARINI O’RGATISHDA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALAR
1
Ruzikulova Nigora Kudratovna
2
Ro’ziyeva M.Y
1Osiyo xalqaro universiteti Taʼlim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (boshlangʻich taʼlim)
mutaxassisligi II bosqich magistranti
2
Toshkent shahar Sergeli tumani 317-maktab Boshlang’ich
sinf o’qituvchisi filologiya fanlari bo’yicha falsafa doktori(PhD), dotsent
https://doi.org/10.5281/zenodo.10115273
Annotatsiya. Mazkur maqolada boshlang’ich sinflarda xalq og‘zaki ijodining o‘rni,
bunda folklor janrlaridan unumli foydalanish, maqol, ertak,topishmoq, rivoyat janrlari
haqida tahliliy misollar keltirilgan.
Kalit so‘zlar: maqol, masal, ertak, sehrli ertak, naql ertak, rivoyat, doston, xalq
og‘zaki ijodi janrlari, ma’naviy tarbiya.
Hozirda ta’lim-tarbiya tizimida asl milliy qadriyatlarga tayanish tobora qaror topib
bormoqda va ko’ngil tarbiyasiga, ya’ni inson ma’naviyatini
shakllantirishga birlamchi
vazifa sifatida yondashish ustuvor bo’lib bormoqda. Binobarin, yosh avlodni yoshligidan
ma’naviyatli qilib tarbiyalashga e’tibor
berib borilsa, u o’zining katta samarasini beradi.
Shunga ko‘ra xalq og‘zaki ijodining barcha janrlari, xususan,topishmoq, maqol, ertak, tez
aytish, qo‘shiqlar o‘quvchilarni ma’naviy yetuk, sog‘lom avlod qilib tarbiyalashda asosiy
omil hisoblanadi.
Boshlang’ich sinf “Ona tili va o’qish savodxonligi” va “O’qish”darsliklarida
berilgan xalq og’zaki ijodiga mansub materiallarni o’qish jarayonida o’quvchilar
nafaqat
o’zbek xalqining o’lmas ma’naviyat buloqlaridan bahramand bo’ladilar, balki o’zlari ham
sevib o’qigan ertak- dastonlardagi qahramonlar kabi vatanparvar, mard, jasur, to’g’riso’z,
mehnatsevar, kamtar va mehribon insonlar bo’lib yetishishni orzu qiladilar. Ana shunday
kishilar haqida
tasavvur hosil qiladilar, ezgulikni hayotdagi o’rnini bilib oladilar. Bularning
hammasi bola shaxsining shakllanishiga yordam beradi.
Ona tili va o’qish savodxonligi va o’qish darslarida bolalarni xalq og’zaki ijodi
asarlari vositasida estetik tarbiyalashga ham alohida ahamyat beriladi. O’qitilayotgan matn
va uni o’rgatish metodlari bolaning estetik
qabul qilish qobilyatini, tabiat va jamiyatdagi
haqiqiy go’zallikni ajrata olish, kishilar hayoti va san’atdagi go’zallikni
his qilish kabi
estetik fazilatlarni rivojlantirish uchun xizmat qilishi lozim. Bularning hammasi
boshlang’ich sinf o’quvchilarini tarbiyalashda hamda ularning ma’naviy dunyosini
boyitishda xalq og’zaki ijodi materiallarining alohida o’rni borligini ko’rsatadi.
Istiqlol tufayli erishgan yutuqlarimiz haqidagi asarlar milliy g’urur tuyg’ularini
tarbiyalashga xizmat qiladi. Bu jihatdan boshlang’ich sinflarda o’quvchilar “O’qish
va nutq
o’stirish” dasturi asosida tuzilgan “Ona tili va o’qish savodxonligi” darsliklari orqali
ko’plab xalq og’zaki ijodi asarlaridan namunalar bilan tanishadilar. Bu asarlarni o’qib-
o’rganish uchun boshlamg’ich sinf o’quv dasturida muayyan vaqt ajratib ko’rsatilgan
bo’ladi.
1-sinfdan tortib 4-sinfgacha “Ona tili va o’qish savodxonligi” va “O’qish kitobi”
darsliklarida xalq og’zaki ijodi alohida bo’lim sifatida ko’rsatilgan va ularni o’rganish
uchun muayyan bir soatlar belgilangan.
