Professional etika va kasbiy etiketning vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlari etiketning kelib chiqishi, maqsadi va zamonaviy ahamiyati

Axloq-odob qoidalar majmuiga, pandnomalarga ega bo‘lgan Sharq kishisida “bizga etiketni o‘rganishning nima zaruriyati bor”, degan savol tug‘ilishi tabiiy. Bu borada etiketni fan sifatida o‘rganish, qolaversa, ijtimoiy-maishiy turmush tarzi sog‘lomlashtirishga yo‘naltirilgan metodologik, axloqiy, iqtisodiy asoslar mavjud. Shuningdek, etiketning muhim ahamiyati shundaki, diplomatik, biznesmen, rasmiy qabullar va tashriflar kabi zamonaviy etiketlardan tashqari, milliy etiket ko‘rinishlari ham mavjud. Ular milliy qadriyatlarni saqlab qolish, ularga nisbatan hurmat va ehtirom bilan munosabatda bo‘lishga chorlaydi. Bu o‘ziga xos axloqiy- estetik xususiyat kasb etadi. Ya’ni, unda odob bilan go‘zallikning uyg‘unligini ko‘rishimiz mumkin, qat’iy odob qonun-qoidalari chiroyli hatti-harakatlar vositasida amalga oshiriladi.

• Axloq-odob qoidalar majmuiga, pandnomalarga ega bo‘lgan Sharq kishisida “bizga etiketni o‘rganishning nima zaruriyati bor”, degan savol tug‘ilishi tabiiy. Bu borada etiketni fan sifatida o‘rganish, qolaversa, ijtimoiy-maishiy turmush tarzi sog‘lomlashtirishga yo‘naltirilgan metodologik, axloqiy, iqtisodiy asoslar mavjud. Shuningdek, etiketning muhim ahamiyati shundaki, diplomatik, biznesmen, rasmiy qabullar va tashriflar kabi zamonaviy etiketlardan tashqari, milliy etiket ko‘rinishlari ham mavjud. Ular milliy qadriyatlarni saqlab qolish, ularga nisbatan hurmat va ehtirom bilan munosabatda bo‘lishga chorlaydi. Bu o‘ziga xos axloqiy- estetik xususiyat kasb etadi. Ya’ni, unda odob bilan go‘zallikning uyg‘unligini ko‘rishimiz mumkin, qat’iy odob qonun-qoidalari chiroyli hatti-harakatlar vositasida amalga oshiriladi.
• Avvalo, etiket mumtoz etika fanining axloqiy madaniyat ruknidagi sohasi sifatida o‘tib kelinadi. Ammo axloqiy tafakkur rivoji axloqiy muammolarning zamonaviy masalarini tadqiq qilishi natijasida kengaya boshladi. Bu holat natijasida etiketni etika fanining alohida qismi sifatida tadqiq etishni taqozo qilmoqda. Qolaversa, o‘tgan asrning oxiriga kelib dunyo ijtimoiy-ma’naviy manzarasining o‘zgarishi va axloqiy qadriyatlarga munosabatdagi “zamonaviylik” ba’zi axloqiy qadriyatlarni noto‘g‘ri tushunilishi yoki ularga mensimaslik bilan munosabatda bo‘lish kabi salbiy holatlarni vujudga keltirmoqda. Ayniqsa, insonlararo muomala va muloqotdagi qo‘pollikni – to‘g‘rilik, kibr va riyoni – qadr-qimmat, odobsizlikni – erkinlik, nomardlik, hiyla va haromni – uddaburonlik, kattalarga nisbatan hurmatsizlikni – mustaqil fikrga egalik, madaniyatsizlikni – dangallik deya qabul qilish achinarli holdir. Bundan tashqari, yuqoridagi salbiy holatlar har tomonlama barkamol avlodni shakllantirish, iqtisodiy jihatdan barqarorlikka ega bo‘lish, axloqiy munosabatlarni tartibga solish, o‘z sohasining ustasi sifatida jahon mutaxassislari bilan bemalol raqobatlasha oladigan kadr bo‘lib yetishish yo‘lida olib boriladigan ishlarga ham monelik qiladi.