25
psixologik mexanizmlari fanning muhim vazifalaridan biridir. Bu jarayon
psixologiyada
ijtimoiylashuv yoki sosializasiya
deb yuritiladi.
Demak, sosializasiya yoki ijtimoiylashuv — inson tomonidan ijtimoiy
tajribani egallash va hayot — faoliyat jarayonida uni faol tarzda o’zlashtirish
jarayonidir. Sodda til bilan aytganda, ijtimoiylashuv —
har bir shaxsning
jamiyatga qo’shilishi, uning normalari, talablari, ko’tishlari va ta’sirini qabul
qilgan xolda, har bir harakati va muomalasida uni ko’rsatishi va kerak bo’lsa,
shu ijtimoiy tajribasi bilan o’z navbatida o’zgalarga ta’sirini o’tkaza
olishi
jarayonidir.
Ijtimoiylashuv eng avvalo odamlar o’rtasidagi muloqot va hamkorlikda
turli faoliyatni amalga oshirish jarayonini nazarda tutadi. Tashqaridan shaxsga
ko’rsatilayotgan ta’sir oddiy, mexanik tarzda o’zlashtirilmay,
u har bir
shaxsning ichki ruhiyati, dunyoni aks ettirish xususiyatlari nuqtai nazaridan
subyektiv tarzda idrok etiladi. Shuning uchun ham bir xil ijtimoiy muhit va bir
xil ta’sirlar odamlar tomonidan turlicha harakatlarni keltirib chiqaradi. (V. M.
Karimova)
Psixologiyada shaxs shaklanishi va qanday inson bo’lib kamol topishiga
quyidagi bir biri bilan o’zaro bog’liq omillar ta’sir ko’rsatadi: irsiyat,
muhit(makro va mikromuhit), ta’lim tarbiya, shaxsning o’zining intilishi.
