qurilmasiga uzatiladi.
Bu usulning aniqligi nisbatan yuqori, qism ajratilmaydi,
uzluksiz
va davriy o'lchash mumkin, lekin murakkab, maxsus
jihoz (ossiilograf
kabi) kerak, juftlikdagi detallarni yeyilish darajasini alohida
o‘lchash
qiyin, ba’zan umuman imkoni yo‘q.
Sun’iy bazalar
usulida oldindan proflli (konusli
yoki piramidali)
ma’lum b o ‘lgan o ‘yiq chuqurligining o'lchamini aniqlanadi.
Bu usulda ishqalanuvchi sirtga, kichrayuvchan
kesimli chuqurlik
detal materialiga nisbatan qattiq materialli asbob
bilan oldindan o'yib
qo'yiladi va uning geometrik ko'rsatkichlari o'lchab olinadi. Ishqa
lanish natijasida o ‘yiqning o'zgargan geometrik ko‘ rsatkichlari b o‘ -
yicha yuzaning yeyilish miqdori aniqlanadi. 0 ‘yiqning geometrik
shakli ishqalanish yuzaga tik yo‘ nalgan o ‘ qqa ega bo‘ lib, yeyilish
miqdori shu o ‘ q b o‘ylab o'lchab olinib hisoblanadi.
Sun’iy bazalar olmos piramida (indentor)ni detaining ishqala-
nadigan sirtiga botirish, bolg'a yoki boshqa bir maxsus asbob bilan
konusli o ‘ygich (indentor) ni sirtga urish, uch yonli piramida keskich
bilan sirtni qirqish natijasida hosil qilinishi mumkin.
Tekis yuzalarga tushirilgan kvadrat asosli piramida o ‘yiq izi
b o‘yicha chiziqli yeyilish miqdori (3.9-rasm)
tsh = \ - h
2
=
(3.10)
m
bu yerda, ДА - iz tushgan joydagi chiziqli yeyilish, mm; h\, h
2
-
o ‘yiqni yeyilishdan oldin va keyingi chuqurligi, mm; d\, d j - o ‘yiq
diagonalining yuzaning yeyilishdan oldin va keyingi uzunligi, mm;
m - mutanosiblik koeffitsiyenti. Piramida burchagi 1360 bo'lganda
m = l .
Ш I И
«I
IV V VI
III III
IV V VI VII VIII
11
IV V VI
, ||
iv v VI VII VIII
3.9-rasm.
Tekshiriladigan yuzani b o‘ lish chizmasi:
a — valni; b — vtulkani.
Ishqalanish yuzasidan tutash sirtlami sirpanishi tufayli hosil
bo‘ ladigan qilov (riska)lar o ‘yiq d-agonali uchlarini belgilashni qiyin-
|
