103
wákilligine tiyisli tar sheńberdegi máseleler boyınsha tómengi
basqıshtıń organ hám bólimleriniń háreketine basshılıqtı támiyinleydi.
Mısalı: kárxananıń qarawındaǵı bólim hám cexlardıń rejedegi
byurolarına basshılıq etedi.
Bunda funkcional bólimlerdiń basshılarınıń vertikal boyınsha
ierarxiyası hám boysınıwı boladı. Biraq sızıqlı strukturadan ózgeshe
túrde, bunday boysınıw hákimshilik bolmastan, al taza metodikalıq
boysınıw bolıp esaplanadı. Mısalı: kárxananıń jobalastırıw bóliminiń
baslıǵı cextıń joba byurosınıń baslıǵına, hátteki usı wazıypaǵa
tiyisli
másele boyınsha da buyrıq beriw huqıqına iye bolmaydı. Biraq,
hákimshilik buyrıqtı kárxana direktorı, cex baslıǵına beriwi múmkin,
cex baslıǵı bolsa rejelestiriw byurosı baslıǵına usınday buyrıq bere
aladı.
Funkcional struktura hám unamlı hám unamsız táreplerge iye.
Funkcional strukturanıń unamlı tárepleri:
- bul strukturada basqarıw háreketi tereń qánigelesedi. Bul bolsa
basqarıwdıń nátiyjeliliginiń mamanlıq dárejesiniń joqarılawın
támiyinleydi. Mısalı: marketing boyınsha qánige usı tarawdı basqa
joqarıdaǵı organlardıń basshılarınan jaqsı biledi hám bul wazıypanı
joqarı dárejede orınlaydı;
- funkcional tarawda muwapıqlastırıw procesin jaqsılawǵa
erisiledi;
- xızmetkerler buǵan tez arada kónligedi;
-
materiallıq shıǵınlardı azaytadı, basqarıwdaǵı
qayta
tákirarlawlarǵa shek qoyıladı h.t.b.
Funkcional strukturanıń unamsız tárepleri: funkcional organlar
ózine tapsırılǵan wazıypalardı sapalı orınlawdan mápdar bolıp,
«basqa» wazıypalarına da, pútkil kárxananıń ulıwma háreketine de
juwap bermeydi. Bunda hár bir basshı óziniń wazıypası boyınsha
buyrıq beriw ushın barlıq huqıqlarǵa iye boladı. Bul jeke basshılıq
principleriniń buzılıwına, orınlawshılardıń juwapkershiligi azayıp,
tártiptiń buzılıwına alıp keledi. Sebebi hár bir orınlawshı bir baslıqqa
104
emes, al bir neshe baslıqqa boysınadı, kópshilik jaǵdayda olardan bir-
birine qarsı bolǵan kórsetpelerdi aladı.
