215
5.5-jadval
Oltingugurli mazutni odatdagi va destruktiv qayta haydashda mahsulotlarni
chiqishi to‗g‗risidagi ma‘lumot quyidagi jadvalda keltirilgan (zichligi 942 kg/m
3
, 2%
oltingugurt massasiga nisbatan)
Chiqishi, % (massasiga nisbatan)
Oddiy qayta
haydash
Destruktiv qayta
haydash
Gaz
Benzin (qaynash tugashi 205
o
C)
Fraksiya 205-350
o
C
Fraksiya 350-550
o
C
Qoldiq >550
o
C
Jami
-
-
4,7
51,9
43,4
100,0
1,70
3,84
11,83
60,39
22,24
100,00
Shunday qilib distillyatni chiqishi 56,6% ga nisbatan destruktiv
haydashda 76,06% gacha oshadi (massasiga nisbatan).
5.4. Termik-gazoylni ishlab chiqarishning termik kreking qurilmasi
Termik kreking jarayonini asosiy tayinlanishi-texnik uglevodorod uchun
xomashyo ishlab chiqarish hisoblanadi. Xomashyo sifatida katalitik gazoylning
va distillyat ekstraktlarining yog‗ini selektiv tozalashda olinadigan og‗ir
aralashmasidan foydalaniladi. Bundan tashqari termogazoylning (fraksiya 200 -
480°Сda) maqsadli mahsuloti sifatida gaz, benzin fraksiyasi va kreking qoldiq
hisoblanadi. Turkumli gazoyl‘ vakuumda fraksiyalanmaydigan sxema bo‗yicha
olinadi.
Termogazoylning asosiy sifat ko‗rsatgichlari korrelyatsiya indeksi,
oltingugurt miqdori, kokslanuvchanligi fraksion tarkibi, qovushqoqlik va sovish
harorati hisoblanadi [13].
Qurilma quyidagi seksiyalardan tashkil topgan:
-yengil kreking va og‗ir xomashyo hamda reaksion kamerasiga
chiqaruvchi pechlarni ishga qo‗shadigan-reaktor bo‗limi;
-reaksiya mahsulotlarini ajratish bo‗limi, yuqori va past bosimli
bug‗lantirgichni qo‗shish uchun-kreking qoldiq bo‗limi, termogazoylni
chiqishini kuchaytirish maqsadida kreking qoldiqni qo‗shimcha bug‗lantirish
vakuum kolonnasi, aralash kolonna pechlarni va gaz-ajratgichlarni og‗ir va
216
yengil xomashyo bilan yuklash hamda nobarqaror benzindan gazni ajratish.
-issiqlik almashtirish apparaturalari ―quvur ichida quvur‖ turidagi
xomashyolarni issiqlik almashtirgichlardan, botma kondensator-sovutgichlardan,
termogazoyl va kreking-qoldiqning suvli sovutgichlardan.
Qurilmaning texnologik sxemasi 5.7-rasmda keltirilgan. Xomashyo
rezervuar parkidan nasos (1) bilan issiqlik almashtirgichlar (20) orqali (sxemada
bittasi ko‗rsatilgan) kreking-qoldiq issiqlik hisobiga qizdiriladigan qurilmaga
haydaladi. Issiqlik almashtirgichlarda qizdirilgan xomashyo ikki oqim bilan
rektifikatsiya kolonnasining (11) pastki seksiyasiga beriladi. Kolonna (11)
yarimkar likopcha bilan ikki qismga: bug‗lar pastki qismidan yuqoriga, suyuqlik
esa yuqori qismida kolonnaning ichida akkumulyatorda (cho‗ntakda) to‗planadi.
U yerdan suyuqlik (xom ashyoning yengil qismi) nasos (9) bilan olinadi va
zmeyevik pechiga (3) beriladi. Kolonnaning pastki qismidan (11) xom-
ashyoning og‗ir qismi nasos (10 ) bilan olinadi va zmeyevik pechiga beriladi.
