Asosiy texnologik parametrlarning piroliz jarayoniga ta‘siri

245 
Т va Р
у
ning parametrlari piroliz jarayonining selektivligini belgilaydi. 
Selektivlik darajasi deganda asosiy mahsulotlar (etilen) chiqishining, kam 
ahamiyatli mahsulotlar (metan, etan, С
5 
fraksiya va boshqalar) chiqishiga 
nisbati tushuniladi. 
Т ning qiymatining ortishi va Р
у
ning kamayishi bilan selektivlik darajasi 
ortadi. 
Uglevodorodlar termik jihatdan beqaror birikmalar hisoblanadi. Qizdirish 
jarayonida ular nisbatan yengil birikmalar hosil qilib parchalanadi, bunda 
reaksiyaning so‗nggi mahsulotlari uglerod va vodorod hisoblanadi. 
Piroliz jarayonida yuqori miqdorda olefinlar olishning termodinamik 
imkoni alohida uglevodorodlarning, yuqori temperaturalargacha qizdirish 
jarayonida, termik barqarorligining turlicha bo‗lishiga asoslangan. 
650
о
С gacha bo‗lgan temperaturalar oralig‗ida xom ashyoning 
boshlang‗ich komponentlari, 650-900
о
С oralig‗ida – olefinlar, 900-1050
о
С 
oralig‗ida atsetilen uglevodorodlari, 1050
о
С dan yuqori temperaturalarda – 
uglerod va vodorod yuqori barqarorlikga ega. Keltirilgan chegaralar ma‘lum 
darajada shartli hisoblanadi. 
Qurilmada etanning pirolizi 810-850
о
С temperaturalar oralig‗ida olib 
boriladi. Jarayonning temperatura rejimi mavjud pirolizga uchratiladigan xom 
ashyo bilan aniqlanadi. Piroliz gazining zmeyevikdan chiqish temperaturasi 
belgilovchi 
temperatura 
hisoblanadi. 
Etanning 
konversiya 
darajasi 
temperaturaga to‗g‗ri proporsional, shuning uchun temperatura rejimini 
o‗zgartirish yo‗li bilan, pechga beriladigan xom ashyo miqdorini (siklga 
qaytariladigan etanni hisobga olgan holda) tartibga solish mumkin. 
Xom ashyoning 1 % ning konversiya (pirolizga uchrashi) temperaturasi 
piroliz reaksiyasining shartli boshlanish temperaturasi hisoblanadi, bu etan 
uchun 750
о
С ga to‗g‗ri keladi, shuning uchun piroliz zmeyevikini, turli 
vazifalarni bajaruvchi, bir necha zonaga bo‗lish mumkin. 

246 
Radiant 
zmeyevikning 
uzunligi 
bo‗yicha 
temperaturalarning 
taqsimlanishi, piroliz natijalari uchun, katta ahamiyatga ega. Temperatura egri 
chizig‗ining shakli, reaksiyaga kirishuvchi oqimning piroliz zonasining so‗nggi 
(oqim yo‗nalishi bo‗yicha) uchdan bir qismi davomidagi temperaturalar 
farqining, umumiy piroliz zonasidagi temperaturalar farqiga nisbati sifatida 
qabul qilinadigan, profil omili bilan tavsiflanadi.Temperatura egri chizig‗ining 
to‗g‗ri chiziqli shakli uchun profil omili 0,33 ga teng, botiq egri chiziq uchun u 
bu qiymatdan ortiq, qabariq egri chiziq uchun u bu qiymatdan kam bo‗ladi. 
Boshqa sharoitlar birxil bo‗lganda, temperatura egri chizig‗ining qabariq 
shakli etilen va aromatik uglevodorodlar chiqishining ortishiga, botiq shakli esa, 
odatda, nisbatan yuqori molekulyar olefinlar – propilen, butilen, butadiyen 
chiqishining ortishiga yordam beradi. 
Temperatura profilini tartibga solish yordamida, ma‘lum chegaralarda 
piroliz mahsulotlari tarkibini o‗zgartirish mumkin (zonalar bo‗yicha tartibga 
solish). 
Vertikal joylashgan piroliz zmeyeviklari uchun pirolizning temperatura 
egri chizig‗ining bir tekis ortib borishi va reaksiya rejimining keskin 
o‗zgarishining oldini olishni ta‘minlash uchun, bir quvurning yuqori va quyi 
nuqtalari orasida metalning tashqi yuzasi temperaturalar farqining ruxsat etilgan 
qiymati belgilanadi, SRT-VI turdagi zmeyeviklar uchun u 60
о
С dan ortiq 
bo‗lmasligi lozim. 

Download 15,32 Mb.