1 5 8 6 3 4 7 л о й қ а

INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Maxsus son, 2023-yil, dekabr 
ISSN 2181-4732 
37 
Uslub va materiallar
GONning klassik sxemasi 3 – rasmda keltirilgan. Mazkur GONning asosiy texnologik va texnik 
parametrlariga quyidagilar kiradi: 
a) ishchi suv oqimining napori 
H
1
 
va suv sarfi 
Q
1
;
b) gidroaralashma sarfi 
Q
2
; 
v) GONdan chiqishdagi napor 
H
3
; 
g) avankameradagi suv napori 
H
2
;
d) soplo diametri 
d
c
; 
ye) aralashtirish kamerasi diametri 
d
k
; 
j) loyqa sarfi 
Q
t 
3 – rasm. Gidrooqimchali nasosning sxemasi: 
1 – ishchi suv oqimini berish quvuri; 2 – soplo; 3 – aralashtirish kamerasi; 4 – so‘rish konusi; 
5 – diffuzor. 
Yuqorida keltirilgan parametrlarni hisoblashning bir qancha uslublari mavjud. Ularning 
ko‘pchiligi aralashtirish kamerasining kirish va chiqish kesimlari oralig‘idagi oqimning impuls 
kuchlari va harakat miqdori tenglamasidan foydalanishga asoslangan [3-9]. 
Oqimning impuls kuchlari va harakat miqdori tenglamasini soddalashtirib yozadigan bo‘lsak
GONning 1-1 va 3-3 kesimlari oralig‘idagi kuchlar impulsi va harakat miqdori 4-rasmga ko‘ra 
quyidagi ko‘rinishda ifodalash mumkin: 
3
3
3
2
2
2
1
1
1






Q
Q
Q


(1) 
bunda
3
2
1
,
,



–ishchi, so‘riluvchi va aralash oqimlarning zichligi; 
3
2
1
,
,
Q
Q
Q
–ishchi, so‘riluvchi 
va aralash oqimlarning sarfi;
3
2
1
,
,



–ishchi, so‘riluvchi va aralash oqimlarning tezligi. 
3-3 kesimdan chiqishda aralash oqimning sarfi quyidagiga teng: 
2
1
3
Q
Q
Q


(2) 
Unda (1) tenglamani quyidagicha yozamiz: 
3
1
3
3
2
3
2
2
2
1
1
1








Q
Q
Q
Q



(3) 
Oqim tezligining 
gH
2



ifodasini hisobga olgan holda (3) ni quyidagi ko‘rinishda 
yozishimiz mumkin: 
2
2
2
3
3
3
3
3
3
1
1
1
1
2
H
H
H
H
Q
Q















(4) 
d
c
d
к
l
к
l
д
1
2
3
4
5
H
1
,Q
1
H
2 
,Q
2
H
3
, Q
1
+ Q
2
d
c
d
к
l
к
l
д
1
2
3
4
5
H
1
,Q
1
H
2 
,Q
2
H
3
, Q
1
+ Q
2

INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Maxsus son, 2023-yil, dekabr 
ISSN 2181-4732 
38 
φ
1
, φ
2
, φ
3
–GONning soplosi, aralashtirish kamerasi, diffuzorining tezlik koeffitsentlari. Bu 
qiymatlar [7] ishida keltirilgan tavsiyalarga ko‘ra quyidagicha aniqlandi: 
φ
1
 =0,95, φ
2
=0,875, φ
3
= 
0,81, 
H
1
, H
2
, H
3
– soplodan chiqish, aralashtirish kamerasiga kirish va diffuzordan chiqish 
kesimlaridagi napor qiymatlari. 
Ushbu tenglamaning chap tomonidagi 
q =Q
2
/Q
1
ifodani GONning nisbiy sarfi deb ataymiz. 
Bu ifodani tadqiqotchilar har xil, masalan, podsos koeffitsienti [3], injeksiya koeffitsienti [7], nisbiy 
massa sarfi [6], ejektorning nisbiy sarfi [5], nisbiy sarf koeffitsienti [4] deb atashgan. 
(4) tenglamadan ko‘rinib turibdiki, 
q 
ning qiymati gidroaralashma, loyqa zichligi va GON hosil 
qiladigan napor qiymatlariga bog‘liq bo‘ladi. 
GON hosil qiladigan naporlar qiymatlarini quyidagicha aniqlaymiz: 
H
1
qiymati asosan asosiy nasos agregati napori 
H
N
ga bog‘liq bo‘lib shunday aniqlanadi 
H = H -h -Δh
н
-Δh
(5) 
bunda
– nasos napori;
1
h
– 1-1 kesimining suv sathiga nisbatan joylashish chuqurligi; 
ℎ
–bosimli suv berish quvuridagi yo‘qolgan napor qiymati; 
c
h

–soplodan chiqishda yo‘qolgan 
napor qiymati. 
GONning 2-2 kesimida (aralashtirish kamerasining kirish qismida) napor qiymati 
H
2
quyidagi 
bog‘lanish bilan aniqlanadi 
=
+ ℎ − ℎ
(6) 
bunda
2

– 2-2 kesimdagi oqim tezligi;
2
h
–2-2 kesimdagi suv sathiga nisbatan chuqurligi; 
ℎ
– so‘rish konfuzoridagi yo‘qolgan napor qiymati. 
Aralashtirish kamerasidan chiqishdagi 3-3 kesimda yuzga keladigan napor soplodan 
chiqayotgan ishchi oqim napori 
H
1
 
ta’sirida bo‘ladi. 
=
−
+ ℎ − ℎ
− ℎ
(7) 
bunda 
3

– 3-3 kesimidagi oqim tezligi; 
3
h
– 3-3 kesimining suv sathiga nisbatan chuqurligi; 
ℎ
– 
aralashtirish kamerasida yo‘qolgan napor qiymati; 
ℎ
– diffuzorda yo‘qolgan napor. 
GON qismlaridagi, ya’ni soplo, konus, aralashtirish kamerasi va diffuzordagi yo‘qolgan napor 
qiymatlarini hisoblash uchun ularning gidravlik qarshilik koeffitsentlari 
соп
,
кон
,
кам
,
диф.
qiymatlarini bilish zarur. Ularni tajriba yo‘li bilan yoki maxsus spravochniklar asosida aniqlash 
mumkin. 

Download 26 Mb.