Qarshi muhandislik-iqtisodiyot




Download 26 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/157
Sana01.08.2024
Hajmi26 Mb.
#269016
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   157
Bog'liq
1. Ж.Н.Узоқов MAXSUS SON 2023-1 мақола нашрга чиқди.

Uslub va materiallar 
 
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot institutining “Muqobil energiya manbalari” kafedrasi 
laboratoriyasida yangi qurilgan quyosh simulyatori va binoga integratsiya qilingan fotoelektrik 
panellarning issiqlik tizimlarini tomning/fasadning turli egilish nuqtalarida tadqiq qilish uchun 0° dan 
90° gacha burilishi mumkin bo‘lgan tajriba stentidan foydalanilgan va tajribalar o‘tkazilgan. Tajriba 
maydoni turli xil egilish burchagiga ega o‘nta maxsus metall IEK-54 yoritgich lampalaridan iborat 
chiroq maydoni bilan yoritilgan [2]. Chiroqlarning issiqlik quvvati 10 kVt ga etadi va issiqlikni olib 
tashlash sinov xonasining yonidagi mexanik xonada sovutish moslamasi tomonidan amalga 
oshiriladi. Chiroq maydonidagi lampalar ko‘chirilishi va yorqinligi silliq sozlanishi mumkin, bu esa 
turli xil radiatsiya darajalari bilan turli o‘lchamdagi sinov maydonlarini maksimal bir xil yoritish 
imkonini beradi [3]. Ushbu maqolada o‘tkazilgan tajribalarda bir xillik ± 3% ichida nazorat qilinadi. 
Quyosh simulyatori orqali 1100 Vt/m
2
nurlanish darajasida 2,0 m dan 2,5 m gacha bo‘lgan masofa 
o‘lchamdagi tajriba jarayonida ± 3% bir xillikka erishildi.
a) 
b) 
c) 
d 
2-rasm. a) BIPV/T havo yig'uvchisi b) Foto-sezgir stendi, c) Quyosh nurlanishini simulyatsiya 
qilish qurilmasi d) BIPV/T kollektoridagi termojuftning joylashuvi. 
Yorug‘lik maydonini, shuningdek, platformani 0 ° dan 90 ° gacha bo‘lgan har qanday burchak 
ostida egilishi mumkin, bino tomining/fasadning turli egilish nuqtalarida taqlid qilish mumkin.
2a-rasmda (a) Binoga integratsiya qilingan fotoelektrik panellarning issiqlik tizimi havo 
kollektori (koʻk toʻrtburchakda) gorizontal ravishda quyosh simulyatorida (qizil toʻrtburchakda) va 
havo kollektori sinov platformasida (yashil toʻrtburchakda) sinovdan oʻtgan. [4]; 
2.b -rasmda Quyosh simulyatorining konfiguratsiyasi diagrammasi va binoga integratsiya 
qilingan fotoelektrik panellarning issiqlik tizimining eksperimental o‘rnatilishi ko‘rsatilgan [3]. 
2.c-rasmda quyosh simulyatori binoga integratsiya qilingan fotoelektrik panellarning issiqlik 
tizimli kollektorini 45 ° egilish burchagida sinovdan o‘tkazildi. Yuqori haroratli lampalar 
chiqaradigan uzun to‘lqinli infraqizil nurlanishni yo‘qotish uchun lampalar va sinov maydoni 
o‘rtasida sun’iy devor yaratildi.
2.d-rasmda Tizimda jami qirq sakkizta maxsus limitli T tipidagi termojuftlar taqsimlangan. Har 
bir fotoelement markazi ostida o‘n bitta termojuft biriktirilgan; yana o‘n bittasi izolyatsiyalash 
yuzasiga o‘rnatiladi (umumiy tushuncha uchun rasmga keltirilgan). O‘n to‘rtta termojuft kanaldagi 
havo haroratini o‘lchaydi va yana o‘n ikkitasi kollektor ustidagi haroratni o‘lchash uchun fotoelektrik 
panel tizimning ustiga qo‘yilgan.
Binoga integratsiya qilingan fotoelektrik panellarning issiqlik tizimi 45
0
burchak ostida sinovdan 
o‘tkazildi; 

INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR Maxsus son, 2023-yil, dekabr 
ISSN 2181-4732 
59 
3-rasm. Quyosh simulyatorining sxemasi va binoga integratsiya qilingan fotoelektrik panellarning 
issiqlik tizimining eksperimental o‘rnatilish sxemasi [5]. 
Binoga integratsiya qilingan fotoelektrik panellarning issiqlik tizimning prototipi uzunligi
1,48 m va kengligi 0,67 m; fotoelektrik modul tomning metall qatlamiga biriktirilgan va 4 sm 
qalinlikdagi ushbu qatlam ostida ventilyator yordamida havo so‘riladi. Binoga integratsiya qilingan 
fotoelektrik panellarning issiqlik tizimidagi havo oqimi orqali, tizimining sirtini isitadi. Har bir 
o‘lchov hajmida havo orqali olininadigan jami issiqlik quydagicha hisoblanadi [5] 
= ̇
(
−
)
. (1) 
Bo‘shliqning pastki yuzasi bo‘shliqning yuqori yuzasidan quyosh nurlanish energiyasini oladi. 
Pastki yuzasida issiqlik o‘tkazuvchanligi ahamiyatsiz deb hisoblangan holda, pastki yuzadagi 
nurlanish orqali uzatilgan issiqlik havoga o‘tkaziladi. Shunday qilib, bizda mavjud [5] 
= ℎ (
−
)
. (2) 
Yuqori sirtdan havoga konvektiv issiqlik uzatish orqali beriladi. 
−
∙
= ℎ
−
(3) 
Fotoelektrik modul yuzasiga tushadigan radiatsiya va konvektiv issiqlik uzatish orqali atrof-
muhitga issiqlik beriladi. Kombinatsiyalangan radiatsiyaviy va konvektiv issiqlik uzatish koeffitsienti 
aniqlandi [5].
ℎ
−
∙
=
∙
−
−
(4) 
Fotoelektrik modullar, havo va izolyatsiyalashning harorat ko‘rsatkichlari yordamida amalga 
oshirildi. Tajriba ko‘rsatgichlari quydagi formula orqali ifodalangan [6]: 
T(x)=A(1-
)+C (5) 
bu yerda kirish joyidan masofani bildiradi. 

Download 26 Mb.
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   157




Download 26 Mb.
Pdf ko'rish