|
Qarshi muhandislik-iqtisodiyotBog'liq 1. Ж.Н.Узоқов MAXSUS SON 2023-1 мақола нашрга чиқди.Munozara
Tadqiqot natijalari shu narsani kо‘rsatdiki, ikkilamchi PE, PP va PVX asosidagi materiallarni
qayta ishlashda DOF va soapstok eng samarali plastifikator hisoblanib, uning miqdori (massa ulushi)
10-13% gacha qо‘shilganda boshqa plastifikatorlarga nisbatan eng yuqori kо‘rsatkichlarni namoyon
qiladi.
Quyidagi 2-jadvalda taqqoslash uchun birlamchi va ikkilamchi hamda aralash polimerlarning
termik barqarorligi, oquvchanlik (PTR) kо‘rsatkichi va plastikatsiyalanish vaqtlari keltirilgan.
2-jadval
Ikkilamchi aralash polimerlarni qayta ishlash davrida texnologik xossalarining о‘zgarishi
№
Ikkilamchi polimerlarning nomlari
va plastifikatorning nisbatlari
Termik
barqarorlik,
minut
Oquvchanlik
kо‘rsatkichi,
g/10 min.
Plastikatsiya-
lanish vaqti,
min.
1 Ikkilamchi PE
182 ℃ da 60 min.
6-7
6
2 Ikkilamchi PVX
185 ℃ da 80 min.
3
12
3 Ikkilamchi PP
218 ℃ da 70 min
6
7
4 PE, PP, PVX aralashmalari
185 ℃ da 72 min
3,2
9
5 PE, PVX, PP+soapstok, DOF, 1:0,1
180 ℃ da 70 min
3,4
7
6 PE, PVX, PP+soapstok, DOF, 1:0,3
178 ℃ da 69 min
4,8
6
7 PE, PVX, PP+soapstok, DOF, 1:0,5
176 ℃ da 67 min
5,6
5
Polimerlarning oquvchanlik (PTR) kо‘rsatkichlari Rossiyaning GOST 11645 - 73 bо‘yicha IIRT-
5 ekstruzion plastomerida aniqlandi.
Termik barqarorlik Vengriyaning KEMCSÖTERMOSZTAT
markali laboratoriya qurilmasida GOST-14041-68 bо‘yicha tadqiq qilindi. Plastikatsiyalanish
vaqtlari esa Germaniyaning Brabender-plastograf qurilmasida aniqlandi.
Olib borilgan tadqiqotlar natijasiga kо‘ra (2-jadval) ikkilamchi PE ning qovushoq-
oquvchanlik kо‘rsatkichi 182 ℃ haroratda о‘rtacha 6-7 g/10 min. ni tashkil qilgan bо‘lsa, termik
barqarorlik 60 minutni, plastikatsiyalanish vaqti esa 6 minutni tashkil qildi. Bundan kо‘rinib turibdiki,
ikkilamchi PE ni qayta ishlab mahsulot olishda PE ning fizik-mexanik xossalarida о‘zgarishlar sodir
bо‘ldi: mexanik mustahkamlik ma’lum darajada kamaydi, mahsulotning tashqi kо‘rinishi xiralashib,
yuzasi dag‘allashdi va shularning natijasida qovushoq-oquvchan holatga 190 ℃ haroratda emas,
balki 182 ℃ haroratda yetganda erishdi, oquvchanlik kо‘rsatkichi esa 6-7 g/10 min. ni tashkil qildi.
Xuddi shuningdek, qolgan ikkilamchi polimerlar: PP va PVX larda ham xuddi shunday holatlarni
kо‘zatish mumkin. Demak, polimer chiqindilarini har takror qayta ishlaganda ikkilamchi polimer
materiallarining xossalariga salbiy ta’sir qiladi hamda texnologik va fizik-mexanik xossalari shuncha
yomonlashib boraveradi.
|
| |
