24
Sistema holatini uchta bir - biriga bog‘liq bо‘lmagan parametr belgilaydi:
bosim r, temperatura t va konsentratsiya x. Agar, istalgan ikkita parametr tanlansa,
uchinchisini aniqlash qiyin emas. Demak, muvozanat chizig‘ini istalgan ikkita
о‘zgaruvchi parametr orqali ifodalash mumkin, yani r va x, t va x, r va t, x
va u.
Malumki,
suyuqlik
aralashmalari
о‘zlarining
fizik-kimyoviy
xarakteristikalari bо‘yicha katta farq qiladi.
Komponentlarning о‘zaro erishiga qarab, binar aralashmalarni 3
guruhga
bо‘lish mumkin:
- komponentlari cheksiz eruvchan aralashmalar;
- komponentlari о‘zaro erimaydigan aralashmalar;
- komponentlari qisman eruvchan aralashmalar.
Komponentlari cheksiz eruvchan aralashmalar о‘z navbatida ideal va haqiqiy
eritmalarga bо‘linadi.
Ideal aralashmalar deb eritma tarkibidagi komponent olinishi natijasida
issiqlik ajrab chiqmaydigan yoki yutilmaydigan va hajmi о‘zgarmaydigan
aralashmalarga aytiladi.
Yengil uchuvchan A va qiyin uchuvchan V komponentli binar,
suyuq
aralashmani kо‘rib chiqamiz. A va V toza komponentlar tо‘yingan bug‘larining
bosimini RA va RV deb belgilaymiz.
Malumki, ideal aralashmalar Raul qonuniga bо‘ysinadi. Ushbu qonunga
binoan, suyuqlik ustidagi toza komponentning bug‘ bosimi uning suyuqlikdagi mol
ulushiga proporsionaldir:
х
Р
х
Р
р
В
А
А
1
р
;
В
(2.2.1)
bu yerda rA, rV - A va V komponentlarning
parsial bosimi; x, (1-x) -
suyuq aralashmadagi A va V komponentlarning mol ulush.
Dalton qonuniga binoan sistemadagi umumiy bosim, parsial bosimlar
yig‘indisiga teng:
