Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
4-ilova 
 
"Ilashish muftasi" mavzusi bayoni. 
Reja: 
1. Ilashish muftasiningning vazifalari 
2. Ilashish muftasining umumiy tuzilishi 
3. Ilashish muftasining turlari 
4. Ilashish muftasining ishlash prinsplari 
Kuchni o‘zgartirishda transmissiyani ishlab turgan dvigateldan vaktincha 
o‘zish uchun, avtomobilning urnidan ravon kuzgalishini ta’minlash va 
uzatmalmrni almashtirishda transmissiyani ishlab turgan dvigatel validan 
vaktincha ajratish vazifasini bajaradi. 
Ishlash srinsipiga kura ilashish muftasi friksion, gidravlik va elektromagnitli 
buladi. xozir asosan friksion ilashish muftalari ishlatiladi. Ular dvigateldagi 
burovchi momentni uzatmalar kutisiga uzaro ishkalanuvchi disklar yordamida 
uzatadi. Ilashish muftasi yetakchi disklarning soniga karab bir, ikki va ko‘p diskli, 
siquvchi prujinalarning turiga va joylashuviga karab-aylana joylashgan prujinali, 
bitta markaziy prujinali va markaziy diafragma prujinali buladi. Aylana buylab 
joylashgan va markaziy diafragma prujinali, bir diskli, kuro‘q ilashish muftasi 
avtomobillarda ko‘proq ishlatiladi. Chunki bunday ilashish muftasi oddiy bulib, 
ishlatish va ta’mirlash ancha ko‘lay. 
Friksion ilashish muftasining sxemasi. 
1-kojux, 2-siquvchm disk, 3-maxovik, 4-yetaklanuvchi disk, 5-elastik 
prujina, 6-prujina, 7-richag, 8-siquvchi podshipnik, 9-vilka, 10-pedal, 11- prujina, 
12-tortki 
Ikki diskli ilashish muftasi asosan og‘ir yuk kutaradigan 
avtomobillarga o‘rnatiladi. Ural-375, Kraz-257, MAZ-5335.Kamaz-5320. 
Ko‘pdiskli ilashish muftasi gidromexanik uzatmalarda ko‘llaniladi. Friksion 
ilashish muftasi to‘rtta asosiy qismdan tashkil topgan: yetakchi va yetaklanuvchi 
qismlar, siquvchi va ilashish muftasini boshqaruvchi mexanizmlar. Yetakchi 
qismiga maxovik, kobik va siquvchi disk, yetaklanuvchi qismiga, yetaklanuvchi 
disk kiradi. Ilashish muftasining kushilishin ta’minlaydigan siquvchi mexanizm 
birnechta prujinalardan iborat. Boshqarish mexanizmiga ajratish muftasi 
podshipnigi, ajratishvilkasi, tortki, pedal va prujinakiradi. 
Bir diskli ilashish muftalari avtomobillarda keng tarqalgan. Dvigatel 
maxovigiga boltlar yordamida ilashish muftasining po‘latdan shtamplangan g‘lofi 

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
biriktirilgan. Cho‘yan siquvchi disk g‘ilofdan siquvchi diskka aylanma harakatni 
uzatuvchi to‘rt juft prujinali plastinalar yordamida g‘ilofga biriktirilgan. G‘ilof va 
siquvchi disk orasida prujinalar o‘rnatilgan. Har bir prujina g‘ilof va siquvchi 
diskda ishlangan bo‘rtiqlar bilan markazlashtirilgan. Prujina va siquvchi disk 
orasida issiqdan himoyalovchi shaybalar o‘rnatilgan. 
Ilashish muftasining ajratish richaglari ignasimon podshipnikli o‘qlar bilan 
birga siquvchi disk va vilka bilan birlashtirilgan. G‘ilofda vilkalarning tayanchi 
bilan vilkalarga siquvchi diskni surishda tebranma harakat qilishga yo‘l qo‘yadigan 
sferik gaykalar ham qo‘yilgan. Ilashish muftasini yig‘ishda bu gaykalar bilan 
ajratish richaglarining holati rostlanadi. 
Ikki diskli ilashish muftasi quyidagi detallarga ega: etakchi qism maxovik, 
o‘rta etakchi disk, siquvchi disk va etaklanuvchi qism-burovchi tebranishlarni 
so‘ndirgichlar bilan ikkita etaklovchi disk. Disklarni siquvchi kuch prujinalar bilan 
hosil qilinadi. Burovchi moment dvigateldan ilashish muftasini ishga tushirish va 
uzishda maxovikka nisbatan o‘q bo‘yicha suriluvchi disklarning bo‘rtiqlari kirib 
turuvchi maxovikdagi to‘rtta paz yordamida uzatiladi. O‘rta etakchi diskda richag 
mexanizmi o‘rnatilgan. Uning prujinasi ilashish muftasi ajralishida Z simon 
richagni buradi, richag esa maxovik va siquvchi diskka tayanib, o‘rta etakchi 
diskni maxovik va siquvchi diakdan bir xil masofada turishini ta’minlaydi. Ajratish 
richaglari ilashish muftasini uzish muftasi podshipnikining tashqi oboymasi 
ilashish muftasi ajralishida tayanadigan tayanch halqa bilan tayangan. 
Ilashish muftasini asosiy aylanuvchi detallari static balansga 
keltiriladi.bundan tashqari, ilashish muftasini dvigatelning maxovigi va tirsakli vali 
byig‘ilganda balanslashtiriladi. 

Download 11,47 Mb.