42
tajribasi ularda ishlab chiqarish samaradorligi keskin о‘sganligini kо‘rsatdi,
logistika, marketing, administrative jarayonlarga bо‘lgan harajatlarni esa keskin
kamaytirish imkoniyatini berib, yangi turdagi korxonalar tashkil qilishga imkon
bermoqda (4.0 Industriya). Lekin bunday turdagi texnologik yechimlarni amalga
oshirish odammashina muloqotining va ijtimoiy
muloqotning yangi turlarini
topishni talab qiladi. Masalan, Airbus kompaniyasi jihozlarni, robotlarni va
mashinalarni bir butun IoT tarmog‘iga birlashtirib, kompaniya tashkilotlariga
maksimal avtonom rejimda ishlash, samolyotlar yig‘ishning sifatini oshirish va
barcha operatsiyalarni real vaqt rejimida kuzatish imkonini berdi. Ammo bu ishning
amalga oshirilishi insonlar va mashinalarni qо‘shimcha va virtual reallik uskunalari
vositasida ulash bilan bog‘liq bо‘lgan katta harajatlarga olib keldi.
Boshqa
tomondan, buyumlar internet konsepsiyasining rivojlanishi regional va global
miqyosda mehnat bozorining transformatsiyasiga olib keladi. Chunki bunda yangi
turdagi hizmatchilarga bо‘lgan talab ortadi hamda jamiyatdagi bir qancha
professional, tashkiliy, protsessual va ijtimoiy muammolarni hal qilish zarur bо‘ladi.
Shuning uchun ham IoT rivojlanishiga qarshi bо‘lganlar ish joylarining
qisqarishini, ishsizlar soni kо‘payishini, ba’zi kasblarning yо‘qolib ketishini va
ijtimoiy tengsizlik kuchayichini asosiy sabablar tariqasida keltiradilar. Buyumlar
internetining jamiyat hayotiga bо‘lgan ta’sirini quyidagi raqamlardan ham yaqqol
kо‘rib chiqish mumkin: IoT konsepsiyasining informatsion va telekommunikatsion
sohaga ta’siri 33%, professional hizmatlarga ta’siri 15%, mediaindustriyaga va oyin-
kulgi industriyasiga ta’siri 14%, iste’mol sektoriga ta’siri esa 14% bо‘lar ekan. Eng
kam ta’sir esa energetikaga bо‘lishi (4%) ham bashorat qilingan.
Buyumlar internetining eng ijobiy ta’siri arxitektura va dizaynga, eng salbiy
ta’siri esa sotuv menejerlariga, ofis menejerlarga va administrativ sohaga bо‘lishi
kutilayapti. Ammo bunda yana bir qancha savollar paydo bо‘ladi – ta’lim tizimi bu
sohadagi malakali mutahassislarni tayyorlashga qodirmi, ishdan bо‘shagan kadrlarni
nima qilish kerak, ularni qanday qilib qayta tayyorlash mumkin, kadrlar tayyorlash
va qayta tayyorlash dasturlari qanday bо‘lishi lozim. IoT korxona va tashkilotlarning
ma’lumot yig‘ish, tahlil qilish va saqlash kabi ishlariga ketadigan harajatlarni ancha
kamaytiradi, chunki barcha ma’lumotlar datchiklar yordamida yig‘iladi,
qayta
ishlanadi va foydalanuvchiga yetkaziladi. Tashkilotni boshqarish tizimida IoT
nazorat samaradorligini oshiradi: barcha ma’lumotlar smartfon qurilmalari va
gadjetlari vositasida barcha ishchi-hizmatchilarga tezkor yetkaziladi. Ammo bunda
boshqa bir savol ham paydo bо‘ladi – bunday total nazorat sharoitida hodimlar
uchun ishlash qanchalik qulay bо‘ladi.
Bunday sharoit hodimlarga bо‘lgan ruhiy bosim kompaniya va ishchilar
orasidagi о‘zaro ishonchning yo‘qolishiga, befarqlikning о‘sishiga, mehnat
munosabatlarida
tushunmovchilklarga
va
shaxslararo
munosabatlarning
chigallashiga olib kelishi mumkin. Bu nafaqat ofisda va ishlab chiqarishda
ishlaydiganlarga, balki virtual ish joylarida ishlovchilarga
va frilanserlarga ham
tegishi bо‘lishi mumkin, chunki ular ham IoT tufayli nazorat ostiga tushib qoladilar.
Yana shuni ham ta’kidlash lozimki, buyumlar internetining rivojlanishi boshqa
turdagi texnologiyalar bilan birgalikda insonning о‘zini va dunyoqarashini ham
о‘zgartirishga olib keladi. Inson ishtirokisiz muloqot qiladigan, turli xildagi
