|
Qishloq xo’jaligi va mexanizatsiyalash ta’lim yo’nalishi uchun Elektr yuritma va elektronika fanidan yakuniy nazorat savollari
|
| bet | 9/16 | | Sana | 05.12.2023 | | Hajmi | 83,3 Kb. | | #112012 |
Bog'liq Elektr yuritma va elektronika fanidan yakuniy nazorat savollari-fayllar.org ОБЪЕКТИВКА Исмоилов Ш., 3a222fd7-049a-47d8-a607-f4d58e549ab8, (JAVOBI)TEST -2020 O\'razboyev Jahongir 1997-y, Microsoft excel dasturi haqida umumiy ma`lumotlar, 2020-3-203-213, 88 (20), 88 (161), 88 (19), QOBILIYAT VA KASB, shanonFel1, Elektrotexnika, Etnopsixologik metodlar, MAKTABGACHA TA`LIM YOSHIDAGI BOLALAR NUTQINI O`STIRISHDA BOLALAR ADABIYOTIDAN FOYDALANISH, ZarinaKiberTransformator (lot. transformo — oʻzgartiraman) — texnikada — energiya yoki obʼyektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va boshqalar)ni oʻzgartirish uchun moʻljallangan qurilma. Elektr T., gidrotransformator, fototransformator, OʻYUCH (oʻta yuqori chastota) T.i va boshqa xillargaboʻlinadi. Elektr T. oʻzgaruvchan tok kuchlanishini oʻzgartirish (kuchaytirish yoki pasaytirish) uchun moʻljallanadi. Uning ishi elektromagnit induksiya hodisasiga asoslanadi. U bitta birlamchi chulgam, bitta yoki bir necha koʻp ikkilamchi chulgʻam va asosan berk tipdagi ferromagnit oʻzak (magnit oʻtkazgich) dan iborat. Barcha chulgʻamlar ferromagnit oʻzakka oʻraladi va birbiriga induktiv bogʻlangan boʻladi. Birlamchi chulgam uchlari (T. kirishi) oʻzgaruvchan tok kuchlanish manbaiga, ikkilamchi chulgam (yoki chulgʻamlar) uchlari (T. chiqishi) isteʼmolchilarga ulanadi. Elektr T.ni birinchi marta P. N. Yablochkov 1876 y. elektr yoritish tarmogida ishlatgan. M. O. DolivoDobrovolskiy 1890 y. uch fazali elektr T.ni yaratgan. Keyinchalik boshqa olim va ixtirochilar T. ni takomillashtirish, quvvati va f.i.k.ni oshirish, izolyatsiyani yaxshilash, ixchamlashtirish va boshqalarga doyr ishlar olib borishgan. Elektr T.ning eng keng tarqalgan turi kuch T.laridir. Ular elektr uzatish liniyalari (EUL)ga oʻrnatiladi. Bunday T.lar elektr styalarning generatorlari ishlab chiqargan tok kuchlanishini 10—15 kV dan 220—750 kV gacha kuchaytirib beradi. T.larning chulgʻamlari misdan, magnit oʻtkazgichlari sovuklayin prokatlab ishlab chiqarilgan elektrotexnika poʻlatidan tayyorlanadi. Elektr T.ning quruq va moyli turlari bor. Quruq T. havoda moysiz sovitiladi. Moyli T.ning magnit oʻtkazgichi va chulgʻamlari mineral moy toʻldirilgan bakka joylashtiriladi. Moy izolyatsiya va sovituvchi vazifasini oʻtaydi.
Kuch T.laridan tashqari oʻlchash T.i, kuchlanish T.i, tok T.i, impulyeli T., radiochastotali T. kabi T.lar ham mavjud.
Oʻzgaruvchan tok tarmogʻida kuchlanishni kuchaytirish yoki pasaytirish hamda elektr energiyani isteʼmolchilarga taqsimlash uchun moʻljallangan majmua kichik T. styasi (podstansiyasi) deb ataladi. Unda kuch T. i, taqsimlash qurilmalari, avtomatik boshqarish va himoya qurilmasi, qoʻshimcha inshootlar boʻladi. Yuqori quvvatli baʼzi pasaytirish T. podstansiyalarida kuchli, lab.da uyroʻzgʻorda ixcham avtotransformatorlar ishlatiladi.
Transformatorning ishlash prinsipi.
Salt ishlash rejimi. Transformatorlarni ishlatish jarayonida ko‘pgina vaqt ularning birlamchi chulg‘ami manbaga ulanib, ikkilamchi uchlari bo‘sh qoladi. Bunday rеjim transformatorning salt (yuklamasiz) ishlash rejimi dеyiladi. Salt ishlash rejimida U1 = Unom va I2 = 0 bo‘ladi. Bunga mos sxеma 4.6-rasmda ko‘rsatilgan. Transformatorning birlamchi chulg‘amiga bеrilgan sinusoidal kuchlanish U1 ta’sirida chulg‘amdan salt ishlash toki I0 w1 oqib o‘tadi. Bu tokning magnitlovchi kuchi I0 w1 po‘lat o‘zak bo‘ylab tutashuvchi asosiy magnit oqimi Ф = Фmsinωt ni va qisman havo hamda po‘lat o‘zak orqali tutashib tarqalgan magnit oqimi Ф1S ni hosil qiladi.
Transformatorning EYuK haqida umumiy ma’lumot bering
Юкори кучланишли чулгамда хосил булган ЭЮК нинг паст кучланишли чулгамда хосил булган ЭЮК га нисбати трансформаторнинг трранцформация коэфициенти деб аталади ва k харфи билан белгиланади.
Transformatorning transformatsiya koeffitsienti haqida umumiy ma’lumot bering
Демак, трансформаторнинг трансформация коэффициентини унинг бирламчи ва иккиламяи чулгамларининг салт иш режимидаги номинал кучланиши балан хам аниклаш мумкин.
Transformatorning turlari haqida umumiy ma’lumot bering
Амалда бир, уч ва куп фазали трансформаторлар ишлаб чикарилиб, улар куйидаги турларга булинади. Куч трансформаторлари Автотрансформаторлар Улчаш трансформаторлари Махсус трансформаторларMaxsus transformatorlar haqida umumiy ma’lumot bering
Maxsus transformatorlar haqida umumiy ma’lumot bering
Elektr T.ning eng keng tarqalgan turi kuch T.laridir. Ular elektr uzatish liniyalari (EUL)ga oʻrnatiladi. Bunday T.lar elektr styalarning generatorlari ishlab chiqargan tok kuchlanishini 10—15 kV dan 220—750 kV gacha kuchaytirib beradi. T.larning chulgʻamlari misdan, magnit oʻtkazgichlari sovuklayin prokatlab ishlab chiqarilgan elektrotexnika poʻlatidan tayyorlanadi. Elektr T.ning quruq va moyli turlari bor. Quruq T. havoda moysiz sovitiladi. Moyli T.ning magnit oʻtkazgichi va chulgʻamlari mineral moy toʻldirilgan bakka joylashtiriladi. Moy izolyatsiya va sovituvchi vazifasini oʻtaydi.
Kuch T.laridan tashqari oʻlchash T.i, kuchlanish T.i, tok T.i, impulyeli T., radiochastotali T. kabi T.lar ham mavjud.
Oʻzgaruvchan tok tarmogʻida kuchlanishni kuchaytirish yoki pasaytirish hamda elektr energiyani isteʼmolchilarga taqsimlash uchun moʻljallangan majmua kichik T. styasi (podstansiyasi) deb ataladi. Unda kuch T. i, taqsimlash qurilmalari, avtomatik boshqarish va himoya qurilmasi, qoʻshimcha inshootlar boʻladi. Yuqori quvvatli baʼzi pasaytirish T. podstansiyalarida kuchli, lab.da uyroʻzgʻorda ixcham avtotransformatorlar ishlatiladi.
Kuch transformatorlari haqida umumiy ma’lumot bering
Elektr T.ning eng keng tarqalgan turi kuch T.laridir. Ular elektr uzatish liniyalari (EUL)ga oʻrnatiladi. Bunday T.lar elektr styalarning generatorlari ishlab chiqargan tok kuchlanishini 10—15 kV dan 220—750 kV gacha kuchaytirib beradi. T.larning chulgʻamlari misdan, magnit oʻtkazgichlari sovuklayin prokatlab ishlab chiqarilgan elektrotexnika poʻlatidan tayyorlanadi. Elektr T.ning quruq va moyli turlari bor. Quruq T. havoda moysiz sovitiladi. Moyli T.ning magnit oʻtkazgichi va chulgʻamlari mineral moy toʻldirilgan bakka joylashtiriladi. Moy izolyatsiya va sovituvchi vazifasini oʻtaydi.
Kuch T.laridan tashqari oʻlchash T.i, kuchlanish T.i, tok T.i, impulyeli T., radiochastotali T. kabi T.lar ham mavjud.
Oʻzgaruvchan tok tarmogʻida kuchlanishni kuchaytirish yoki pasaytirish hamda elektr energiyani isteʼmolchilarga taqsimlash uchun moʻljallangan majmua kichik T. styasi (podstansiyasi) deb ataladi. Unda kuch T. i, taqsimlash qurilmalari, avtomatik boshqarish va himoya qurilmasi, qoʻshimcha inshootlar boʻladi. Yuqori quvvatli baʼzi pasaytirish T. podstansiyalarida kuchli, lab.da uyroʻzgʻorda ixcham avtotransformatorlar ishlatiladi.
Kuchaytiruvchi transformatorlar haqida umumiy ma’lumot
Kuchaytiruvchi podstantsiyalarda transformatorlar tanlash.
Tanlanadigan har bir transformatorning quvvati generator quvvatiga teng yoki bir pog’ona ortiq quvvat tanlab olinishi kerak. Chunki, tanlangan transformatorlar generator quvvatini to’liq o’ziga olishi kerak. Elektr stantsiyalarda odatda, “blok-generator-transformator” qo’llaniladi va shuning uchun kuchaytiruvchi podstantsiyalar transformatorlari soniga teng bo’ladi.
Pasaytiruvchi transformatorlar haqida umumiy ma’lumot
Pasaytiruvchi podstantsiya transformatorlarini tanlash.
Amaliyotda pasaytiruvchi podstantsiyalarda transformatorlarning soni ikkitadan iborat bo’ladi. Odatda, podstantsiyalarda bir xil quvvatli, cho’lg’amlarni ulanish guruhi bir xil bo’lgan transformatorlar o’rnatiladi. II va III – toifali podstantsiyalarda ikkita transformatorni o’rnatishda har bir transformatorning quvvati, ulardan birini avariyali o’chish ehtimolini hisobga olgan holda, PK tomonidagi yuklama quvvatining 70% ta’minlashi hisobga olinadi.
I – toifali elektr iste’molchilar uchun transformatorlar 100% zahira bilan tanlaniladi.
III – toifali podstantsiyalarda bitta transformator o’rnatishga ruxsat beriladi, qachonki, yuklama quvvati 10MVA va uni 24soat ichida almashtirish imkoniyati bo’lsa.
Uzgarmas tok mashinalari haqida umumiy tushunchalar
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Qishloq xo’jaligi va mexanizatsiyalash ta’lim yo’nalishi uchun Elektr yuritma va elektronika fanidan yakuniy nazorat savollari
|
