Suyuqlikning qovushoqligi, "E
|
2
|
6
|
10 20
|
40
|
70
|
100
|
(Engler gradusida)
Tezlik,
|
5,0
|
4,0
|
3,7 3,0
|
2,2
|
1,6
|
1,26
|
So‘rish trubasida suyuqlikning oqish tezligi 1-2 m/s bo'lishi kerak. Suyuqlikning shestemyaga bo'lgan bosimi
P = (0 ,75 ^ 0 ,85 )D,bp, kG (18.5)
bo‘lib, bunda D, shestemya tishlarining tepasi xosil qilgan aylana diametri, sm; b - shestemyaning eni, sm; p - nasos xosil qilgan bosim, kG/sm2.
Shestemyali nasosning quvvati
N = ~p yoki N = -2^-(ot kushi) (18.6)
612% } 450
formulalari bilan aniqlanadi.
Rotorli-plastinkali nasoslarning nazariy so‘rishini aniqlash uchun nasos cheksiz ko‘p juda yupqa plastinkalardan iborat deb qabul qilamiz. 2.37-rasmdagi plastinali nasos uchun hisoblash sxemasini chizish mumkin. Bu sxemadagi Дo p 2C uch- burchagidan (2.44-rasm)
j; = rcos/? + ecos(180-^>) = rcosfi- ecosq> (18.7)
Plastinkaning ish qismi
h = x - ( r - e ) (18.8)
bo‘lsa, (18.7) ni (18.8) ga qo‘yib, quyidagini hosil qilamiz:
2.44 - nism. Plastinkali nasoslar uchun ish hajmini hisoblashga h = r cos/? - eco s tp -( r-e ) = e(l - c o s p ) + /-(cos/? - 1)
Rotorli plastinkali nasoslarda d r qiymati juda kichkina, shuningdek, p ~ 0 va sosp ~ 0
bo‘lgani uchun:
/1 = e ( l - c o s ^ ) . ( 1 8 . 9 )
Rotor dq> burchakka aylanganda so'rish bo‘shlig‘idan haydash bo‘shlig‘iga uzatilgan suyuqlik hajmi
dq„=hbrd
( 1 8 . 1 0 )
bo‘ladi. Bunda b - rotoming eni; r - rotoming radiusi. ( 1 8 . 1 0 ) ni 0 bilan 2iz oraligida integrallab, rotoming ish va u hajmini orqali nisbiy nazariy so‘rishini hisoblash mum-
2ir 2я
q„ = b jrhdrp = erb J ( l - C 0S(Zi)dq> = 4mrb0„„ = q„n = 4mrbn ( 1 8 . 11 )
0 0
Nasoslaming hajmiy FIK hisobga oladigan zishlanishlardan moy sirqishini, plastinkalar qalinligi 8 ni, ulaming soni z ni ko‘zda tutib, rotorli-plastinkali nasoslaming o‘rtasha so‘rishi aniqlanadi:
Q, = VQ„, = 2п0Ье(2лг - zS)n ( 1 8 . 1 2 )
bu yerda Qn „- nisbiy, nazariy so‘rish.
Vintli nasoslarda ish hajmi
= Sh ga teng ( 1 8 . 1 3 )
bu yerda S —tashqi ko‘ylak (rubashka) va vintlar kesim yuzalarining ayirmasiga teng boMgan chuqurchalar yuzasi; h - vint kesmasining qadami. Har xil profillar uchun yuzani quyidagicha hisoblanadi.
S = \,2Sdp
s - u 4 < Ш 4 >
Vint kesimining qadami esa:
h = j d T ( 1 8 . 1 5 )
bunda d r - etaklovshi vintning asosiy aylanasi diametri.
Yuqoridagilami hisobga olib
q„ = Fh = 4,l4d} ( 1 8 . 1 6 )
ni topish va undan foydalanib vintli nasosning n aylanishiga mos nazariy so‘rishi Qn „ ni aniqlash mumkin:
Q„„ = Ч„п - 4.14rfr (18.17)
Agar vintlar va nasos korpusi orasidagi radial tirqishlardan suyuqlikning sirqib ketishini t]h hisobga olsa, vintli nasoslarning amaliy so‘rishi
Qb=ri&„.„=W 4ntix (18.18)
gateng bo‘ladi.
Radial-porshenli nasoslarda ish hajmi
q„ = z ~ 2 e (18.19)
va so‘rish
Q = t l 2e— z — (18.20)
n 4 60
formulalar bilan hisoblanadi.
ЖР2 ,
bunda z - porshenlar soni; 2e - porshen yuli (e - ekssentritet); —— porshenning yuzi.
So‘rishning o ‘zgarishi ekssentritet e ga bog‘liq bo‘lib, uning ishorasiga qarab suyuqlik yo‘nalishi (rotoming aylanish yo‘nalishi o‘zgarmaganda ham) o‘zgarib, xaydash teshigi so‘rish, so‘rish teshigi esa haydash teshigi bilan almashadi.
Agar e ni emar bilan almashtirsak
4 emax
(18-21)
(18.22)
bo‘ladi. Bu yerda Ue = boshqarish parametri (nisbiy ekstsentritet у 0 dan ±1 gacsha
^max
o‘zgaradi.
Ekstsentrik plunjerli nasoslarda valning bir to‘la aylanish vaqtida ish hajmi
q = 2e5 (18.23)
boMadi; bu erda S - plunjeming ish yuzi, m2.
Nasosning to ‘liq so‘rishi:
0 = V, — , m3/s (18.24)
'6 0 0
bu yerda z - ish silindrlari soni; n - valning bir minutdagi aylanishlari soni; =0,75 + 0,95 - nasosning hajmiy FIK.
Aksial-porshenli nasosda maksimal ish hajmi
4 „ = z nD" 4
|
= z xD: t g
——
|
r ^ -tgy
^ —
|
va so‘rish miqdori quyidagicha
|
4
|
‘gr™
|
------- D tgy = qKnnUr
bu yerda Ur = boshqarish parametri; D' - silindrlar o‘qlari joylashgan aylana dia metri; у - yotiq diskning gorizont bilan hosil qilgan burchagi (ymax =20°).
2.36-§. Hajmiy nasoslaming xarakteristikalari va nasosning tarmoqqa ishlashi
Hajmiy nasoslaming xarakteristikalari markazdan qoshma nasoslamikidan bu tunlay farqlanadi. Buni ko‘z oldimizga keltirish uchun aw al hajmiy nasoslaming bosim xarakteristikasi H=f(Q) na quramiz. Nasosning nazariy bosimi aylanish soni o‘zgarmas
(и = sonst) boMganda 2.45-rasmda tasvirlangandek bosim o‘qiga parallel to‘g‘ri chiziq bilan ifodalanadi. Bunday bosim xarakteristikalari barcha hajmiy va rotorli nasoslarga ham tegishlidir. Bundan qat’i nazar bosim xarakteristi- kasiga ega bo‘lgan bu nasoslarda nazariy bosim cheksiz katta miqdorga intiladi.
2.45 - rasm. Hajmiy nasoslaming Nasosning haqiqiy so'rishi sarfi bosimga bogMiq
bosimi xarakteristikasi boMib, uning ortishi bilan turli hajmiy yo‘qotishlar ortib ketadi. Markazdan qoshma nasoslarda haydash trubasidagi berkitkichni so‘rish yoMi bilan (bir xil aylanish sonini saqlagan holda) turli sarf va tegishli xarakteristikalarini olgan edik. Hajmiy nasoslarda esa berkitkichni yopib borgan sari uning oldidagi bosim ortib boradi, lekin sarf juda kam o‘zgaradi. Bu o‘zgarish ham bosimning ortishi natijasida suyuqlikning tirqishlardan sirqib ketishi hisobiga boMadi. Bu esa o‘z navbatida bosimning juda oz miqdorga kamayishiga olib keladi Shunday qilib, hajmiy nasoslaming haqiqiy bosim xarakteristikasi Hx =f(Q) 2.44-rasmda
tasvirlangandek, chapga biroz qiyalashgan bo‘ladi. Hajmiy yo‘qotishlar haqiqiy va nazariy sarflar farqidan iborat.
Rotorli nasoslar ishida porshenli nasoslaming bosim xarakteristikalari yana ham
qattiqroq bo‘Iadi, chunki porshen va silindrlami boshqa siqib chiqaruvchilarga nisbatan aniqroq ishlash mumkin va ularda tirqishlar kichikroq bo‘lib, katta bosimlarda yuqori FIK hosil qilishga yordam beradi. Hajmiy nasoslarda quw at xarakteristikasi (2.46- rasm, a) ham bosim xarakteristikasiga o ‘xshash bo‘ladi, lekin quw at grafigining egriligi bosimnikiga nisbatan kattaroq bo‘Iadi. Buni quvvatni aniqlash formulasidan ko'rish mumkin. Bu formuladan ma’lumki, quwatning kamayishiga bosimning va so‘rishning kamayishi bir xilda ta ’sir qiladi. FIK xarakteristikasining qiyaligi quw at va xarakteristikalariga nisbatan kamroqdir (2 46-rasm, b).
\ > ili
о I
|
