|
Plastinkali (shiberli) nasoslar
|
| bet | 3/9 | | Sana | 02.06.2024 | | Hajmi | 2,61 Mb. | | #259227 |
Bog'liq f9FeRFWg1P63PSDhYX4fbkqiz4aM4ErNJXFjKzyZ (3) Plastinkali (shiberli) nasoslar
2.37-rasmda oddiy rotorli-plastinkali nasosning tuzilishi ko'rsatilgan. Rotor 1 nasos korpusida bir-biriga mahkam siqilgan disklar 2 orasiga joylashtirilgan.
Nasosning silindrik korpusi ichida aylanuvchi baraban bo‘lib, uning o‘qi korpus o‘qiga nisbatan e masofaga yoki ekstsentritetga siljigandir. Rotor radiusiga tomon ozgina qiyalashgan yoki radial joylashtirilgan uyachalarda plastinkalar (shiberlar) 3 o‘matilgan. Statorga taqalgan va rotor bilan birga aylanadigan plastinkalar statoming ichki silindrik
yuzasi bo'ylab sirpanadi hamda rotorga nisbatan ilgarilanma qaytma harakatda bo'Iadi. Rotor ekstentrik joylashgani sababli rotor bilan stator orasidagi
4 ? bo'shliqning hajmi kattalashadi.
Natijada bosim kamayib, moy
- rasm . Plastinkali na.voslar
bo‘shiiqni to‘latadi. Moy stator chetida
joylashgan va nasosning so‘rish trubasi 6 bilan ulangan tuynuk 5 orqali kiradi va rotoming aylanish yo‘nalishi bo‘y!ab plastinkalar yordamida siljishi. Plastinkalar rotor bilan stator oralig‘idagi eng uzoq masofali nuqtadan o'tgach plastinkalar orasidagi bo‘shliq hajmi kichraya boradi va moy qarshidagi tuynukdan 7 orqali haydash trubasiga siqib chiqariladi. Plastinkali nasoslar o ‘zgarmas sarfli va boshqariluvchi sarfli qilib yasaladi. Bu nasoslarda so‘rish pulslanuvchi bo‘lib, eng kam so‘rish nasos ishga tushgan paytda boshlanib, rotoming aylanishi tezlashuvi bilan so‘rish oshib boradi. Eng katta so‘rish stator va rotor orasidagi masofa maksimal uzaygandagi plastinkalar holatiga mos bo‘ladi. Keyinchalik nasosning sarfi kamayib borib plastinkalar eskirganda minimumga etadi. Suyuqlik so‘rishning pulslanishni kamaytirish maqsadida 4 dan 12 gacha plastinka qo‘yiladi. Haydash va so'rish bo'shliqlari qo‘shilib ketmasligi uchun I-
II va III-IV zichlovchi do‘ngliklar yasaladi. Ulaming uzunligi birinchi plastinka zichlovchi do‘ng!ik chegarasiga kirgan paytda ikkinchisi shu chegaradan chiqib ketadigan kattalikda bo‘lishi kerak. Berk hajmda moyning qolib ketishini yo‘qotish uchun III-IV do‘nglik I-II dan qisqaroq qilinadi. Plastinkali nasoslarda har qaysi plastinka bir aylanish davri ichida bir marta so‘rish va haydashda qatnashadi, shuning uchun ular bir harakatli rotorli plastinkali mashinalar deyiladi.
Bir harakatli rotorli-plastinkali nasoslarning kamchiligi podshipniklarga tusha- digan bir tomonlama katta zo‘riqishning mavjudligidir. Bu kamchilikni yo‘qotish uchun ikki xarakatli rotorli-plastinkali nasoslar qoMIaniladi. Ularda rotor va podshipniklar ortiqcha zo‘riqishsiz ishlaydi. Ikki harakatli nasoslarda so‘rish 2 marta katta va o‘zgarmas miqdorga ega bo‘lib, rotoming buralish burchagiga bog‘liqmas. Chunki bir kameradan ikkinchisiga uzatish shundan bajariladiki, istalgan daqiqada nasosning umumiy so‘rishi bir xil bo‘ladi. Rotorli-plastinkali ikki harakatli nasoslarda so'rish va haydash tuynuklari orasidagi qismda yo‘naltiruvchi rotor markazidan qo‘yib chizilgan aylana bo‘ylab, tuynuklar egallagan qismda esa Arximed spirali bo‘ylab profillangan. Rotorli nasoslar nisbatan kichkina sarfda (5 dan 200 //min gacha) va yuqori bosimda (70 at 7*106 H/m 2 gacha) moy va boshqa suyuqliklami uzatishda ishlatiladi. Bu moy va suyuqliklar nasosning harakatlanuvchi qismini moylovchi va nasos ichki yuzalaridan korroziyani yo‘qotuvchi vazifasini ham o‘taydi. Plastinkali nasoslardan benzo-nasos sifatida, metall kesuvchi stanoklarda, aviasiyada ham foydalaniladi.
Vintli nasoslar suyuqlikni bir tekis tortish bilan farq qiladi. Ular yuqori FIK iga ega, ixcham, ishlatish qulay, yuqori bosimda va katta aylanishlar sonida shovqinsiz ishlay oladi. Bunday nasoslar bir, ikki, uch va hokazo vintli boMadi.
Bir vintli nasoslar hajmiy nasoslaming hamma afzalliklari (yuqori bosimda uza- tilayotgan suyuqlikning juda kam aralashishi va katta so‘rish balandligi) ni mu- jassamlashtirganlar. Undan tashqari, plunjerli va porshenli nasoslardan harakatlanadigan detallaming kamligi, klapanlaming va murakkab o‘tish joylarining yo‘qligi kabi afzalliklari bilan farq qiladi. Bir vintli nasoslarda tortish bir tekis boMgani uchun inersiya ta ’siri boMmaydi, natijada so‘rish yaxshilanadi. Bu nasoslar ixcham, engil, sodda tuzilgandir. Bir vintli nasoslar mamlakatimizda ko‘mir shaxtalaridan ifloslangan suvlami tortib olishda, havzalardan neftni so‘rishda quduqlardan suv tortishda va achitqilarni tashishda ishlatiladi.
хирцщц
- rasm. Sho'ktirma bir vintli nasoslaming sxemasi
Bir vintli nasoslaming (2.38- rasm) ishlash prinsipi quyidagicha. Ichki tomo- ni vint shaklida profillangan silindrda vint aylanadi. Silindr o‘ziga xos profilli boMgani va vintning aylanishi sababli suyuqlikning cheksiz harakati vujudga keladi. Silindming ichki vintsimon
yuzasi va vint yuzasi orasida yopiq bo‘shliqlar yoki hajm hosil boMdi. Bu bo‘shliqlaming vaqt birligi ichidagi umumiy hajmiga mos ravishda nasosning sarfi oshadi. So‘rish tomonidagi bo‘shliq hajmi kattalashganda nasosning kirish qismida bosimlar ayirmasi hosil boMadi va bu bo‘shliq suyuqlikka toMadi. Qandaydir bir vaqtda suyuqlik yopiladi va silindming haydash tomoniga harakatlana boradi. Har bir bo‘shliq ma’lum hajmdagi suyuqlikni olib chiqadi. Vintning bir toMiq aylanishidagi suyuqlik silindr bo'yicha bir qadam uzunlikka siljiydi va o‘zgarmas kesimdan to‘kiladi. Yopiq (2.39- rasm) bo‘shliqlaming siljishi natijasida bosim so‘rish bosimi ps dan haydash bosimi Ph gacha oshadi.
Eng ko‘p tarqalgan vintli nasoslarga uch vintli nasoslar kiradi. Vintli nasoslaming asosiy ish organi-vintlardir: ular aylanma harakat qiladi. Ish vinti vazifasini faqat yetaklovchi vint bajaradi. Yetaklashuvchi vintlar uzatilayotgan suyuqlikning bosimi
ta’sirida aylanadi, shuning uchun foydalanish davrida vintlar tez ishdan chiqmaydi, yeyilmaydi va ishonchli boMadi. Yetaklovchi vintlar zichlagich rolini o‘tab, uzatish
kamerasidan so'rish kamerasiga suyuqlikning
qaytib tushishiga to‘sqinlik qiladi.
‘fa* . . .
|
| |
