R e j a : xfx fani o’qitilisqidan maqsad




Download 0,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/56
Sana21.05.2024
Hajmi0,66 Mb.
#248692
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   56
Faoliyat jarayoni modeli. 
Faoliyat jarayoni modeli ikki elementdan, ya`ni 
inson va muhit orasidagi to`g`ri va teskari munosabatlardan tuzilgan deb tasavvur 
qilish mumkin. Teskari munosabatlar moddiy dunyoning qarama-qarshilik umumiy 
qonunlaridan kelib chiqadi. "Inson-muhit" sistemasi ikki maqsadli bo`ladi: 
1) aniq bir natijaga erishish, 
2) ko`ngilsiz hodisalarni chiqarib tashlash (inson sog`lig`iga va hayotiga 
ziyon, yong`inlar va falokatlar). 
Shularning kelib chiqishi va shunga o`xshash hodisalar oqibatida kelib 
chiqadigan natijaga xavf deb ataladi. 
Xavflar - yashirin (potentsial) va xaqiqiy bo`ladi. Yashirin xavflar amalga 
oshishi uchun aniq shartlar bo`lishi lozim. Bu shartlar sabab deb ataladi. Xavf va 
sabablarni misollarda (raqamlarda) ko`rish mumkin: 
1. So`nggi 40 yil ichida (1969-2011 y.) tabiiy ofatlar ikki marta ko`paygan; 
2.
1909 yildan 1974 yilgacha asabiy kasalliklar 24 marta ko`paygan; 
3. Dunyoda 500 mln.ga yaqin nogironlar bo`lib, ularning 1/5 qismi baxtsiz 
hodisa natijasida bo`lgan. 
Har qanday faoliyat yashirin (potentsial) xavflidir. Shu bilan birga xavf 
darajasini boshqarish ham mumkin. Bu fikr mutlaqo xavfsiz faoliyat bo`lmasligiga 
asoslangan. 
Xavfsizlik - bu ayrim extimollarga asoslanib paydo bo`ladigan xavf-xatarlarni 
istisno etilgan faoliyat holatidir. Xavfsizlik - bu maqsad, HFX bo`lsa shu maqsadga 
erishish uchun qo`llaniladigan vositalar, yo`l-yo`riq, qo`llanmalar, usullardir. 
HFX - bu xavf-xatarlarni o`rganish va insonni himoya qilishni o`rganadigan 
fandir. 
Jismoniy tarbiya instituti sport mutaxassislari va talabalari favqulodda 
vaziyatlarda o‘zlarini maqsadga muvofiq tutishlari va bosqqalarni to‘g‘ri tomonga 
yo‘naltirishlari uchun "hayotiy faoliyati xavfsizligi" fani o‘qitiladi. 
Favqulodda holatlar vaqtida intizom kuchli bo‘lib,pedagog va talabalar 
berilgan buyruqqa rioya qilishlari shart. 
HFX masalalari bilan qadim zamonlardan beri ko`p ulug` allomalar 
shug`ullanib kelishgan. Masalan. Gippokrat eramizdan avvalgi 460-377 yillar, 
Aristotel eramizdan avvalgi 384-322 yillar, nemis tabibi, olimi va muhandisi 


Agrikola 1494-1555 yillar, Mehnat muhofazasidan risola yozgan italyan tabibi, 
Ramatssini (1633 - 1714) tozalik gigienasiga asos solgan M.V. Lomonosov (1711-
1765) tog` konlarida mehnat muhofazasi to`g`risida monografiya yozgan. XIX 
asrning ikkinchi yarmidan boshlab sanoatda texnika rivojlanishi munosabati bilan, 
bir guruh olimlar xavfsizlik muammosi bilan shug`ullanganlar: Kirpichev V.L. 
(1855-1913), Press A.A. (1857-1930), Nikolskiy D.P. (1855 - 1918), Levitskiy 
V.A. (1867-1936), Skochinskiy A.A. (1874-1960), Kaplun (1897-1943) va 
boshqalar. 
Ulug` o`zbek hakimi Abu Ali Ibn Sino (980-1087) o`z ishlari bilan bundan 
1000 yil muqaddam gigiena faniga asos solgan. Texnosfera va xavfsizlik 
muammosining rivojlanishiga akademik Legasov V.A. o`z ilmiy ishlarini 
bag`ishlagan. 
HFX - uchta o`zaro bog`liq masalani xal etadi: 
1. Xavflarni birday (umumlashtirish) deb hisoblash, yani ularning qiyofasiga 
qarab, koordinati va miqdoriy xususiyatlarini ko`rsatish. 
2. Sarf harajatlari va foydasini solishtirish asosida xavflardan himoya qilish. 
3. Paydo bo`lishi mumkin bo`lgan salbiy xavflarni yo`qotish. 
Mustaqilligimizning dastlabki davrlarida fuqarolarni va xududlarni tabiiy 
ofatlardan, turli xildagi avariyalardan muhofaza qilish, fuqarolarning mo‘'tadil 
hayot faoliyatini ta'minlash borasidagi vazifalarni xal etish uchun O‘zbekiston 
xukumati tomonidan 1991 yilda 

Download 0,66 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   56




Download 0,66 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



R e j a : xfx fani o’qitilisqidan maqsad

Download 0,66 Mb.
Pdf ko'rish