ham o‘ziga ergashtirib olib keladi. Katta tezlik bilan kelayotgan qor daraxtlarni
ag‘darishi, uylarni buzib yuborishi, ko‘chalarni to‘sib qo‘yishi mumkin.
O‘z o‘zidan ma'lumki, qor ko‘chishi bir sababsiz bo‘lmaydi , agarda kuchli
qor bo‘ron bilan yog‘ganda,
qorni ustiga yomqir yoqqanda , qor yog‘ayotgan
vaqtda xarorat o‘zgarsa yoki kuchli bo‘ron bo‘lib qor uyumlarini ko‘chirib
yuborganda sodir bo‘lishi mumkin. Qor ko‘chishi boshlanishi uchun eski qor
qatlami qalinroq masalan balandligi 70 sm, yangi yog‘ayotganini balandligi
undan kichikroq 30 sm bo‘lishi oqibatida xam sodir bo‘ladi .Qor ko‘chishini
oldini olish uchun maxsus tog‘da qor ko‘chish xizmati bor. Bu xizmatni vazifasi
o‘zi tog‘da joylashgan bo‘lib, qor qavatlarini va ob- qavoni kuzatib turadi.
Kuzatuvlar asosida oldindan qor ko‘chishqi joylarini belgilaydi. Qor
ko‘chish havfi tug‘ilganda qorda yoriq hosil bo‘lish, qorni usti nam bo‘lganda
ustiga qor yog‘ishi natijasida ham qor ko‘chishi kuzatiladi. Ko‘chish havfini
ob-havoni keskin o‘zgarishi xosil etishi mumkin:
Qorni kuchli yoqishi.
Kuchli sqamol.
Yomqir yog‘ishi.
Tezlikda isib ketishi.
Ob-havoni keskin ochilib ketishi.
Ko‘chish sababini qor qatlamini ichida kuchsiz siyrak qorlarni xosil bo‘lishi
manba xosil qiladi.
Meteorologik xavfli
xodisalarga kuchli shamol, bo‘ron, to‘fon ham kiradi:
Kuchli shamol: o‘z navbatida zararli oqibatlari bilan yer silkinishidan kam
emas. Kuchli shamol o‘zini kucqi bilan niqoyatda katta energiyaga ega bo‘ladi.
Buni biz yadro portlashidagi energiyaga taqqoslashimiz mumkin. O‘zbekiston
xududida kuchli shamol yilning istagan vaqtida kutilishi mumkin.
Ularning vaqtlari ma'lum davrlarda takrorlanib turgani uchun aniq aytib
berishi mumkin bo‘ladi.
O‘rama shamollar natijasida ba'zi bir vaqtlarda kuchli yomg‘ir, qor yog‘ishi,
do‘l yog‘ishi, elektr maydonlarini ko‘chishi kuzatiladi. Bo‘ron natijasida
daraxtlarni ildizi bilan qo‘porishi, imoratlarni tomini ko‘tarib tashlashi, yuk
kranlarini ag‘darishi, suvdagi qayiqlarni ko‘tarib aqdarib tashlashi, kommunikasiya
inshootlarini buzib yuborishi mumkin. Ko‘pchilik vaqtda bo‘ronlar changli vа qorli
shamollarni olib keladi.Kuchli bo‘rondan so‘ng suv to‘siqlari ochilib ketib, suv
bosish
xolatlariga olib kelgani, poezdni vagonlari bilan ag‘dargani , ko‘priklarni
buzib tashlagani,fabrikalarni mo‘rkonlarini ag‘darib yuborgan xolatlari ma'lum.
Ko‘pchilik xolatda kuchli yomg‘ir yog‘isqi bilan mutanosib xolatda bo‘lib,
yerni ko‘chishiga va sel oqimiga sababchi bo‘ladi.
Kuchli shamol katta buzilishlarga sababchi bo‘ladi. Bunda shamolni xarakat
tezligi bo‘rondagiga nisbatan kamroq bo‘ladi, davomiyligi esa bir necha soatdan
bir necha kungacha bo‘lishi mumkin.Yilning fasllariga qarab havoga ko‘tarilgan
zarrachalarning tarkibiga qarab changli, changsiz, qorli kuchli shamollar bo‘lishi
mumkin.
