46
miqdorda zararli moddalar chiqarilganda binolardan katta
hajmdagi havoni tezda chiqarib tashlash uchun moʻljallangan
favqulodda shamollatish ham mavjud.
Shamollatish intensivligi havo almashinuv kattaligi bilan
tavsiflanadi, u quyidagi formula boʻyicha hisoblanadi:
K = L / V,
bu yerda, L - xonaga yetkazib
berilgan yoki chiqarilgan
havo hajmi, m
3
/soat;
V - ventilyatsiya qilingan xonaning hajmi, m
3
.
Avtotransport korxonalarida asosiy ajralib chiqadigan
zararli moddalar.
Avtomobil saqlash xonalarida:
-standart benzin ishlatilganda - uglerod oksidi;
-etil benzindan foydalanganda - qoʻrgʻoshin aerozollari;
-dizel yoqilgʻisidan
foydalanishda - uglerod oksidi, azot
oksidi va aldegidlar.
Xizmat koʻrsatish va ta’mirlash xonalarida:
-standart va etil benzindan foydalanganda - uglerod oksidi;
-dizel yoqilgʻisidan foydalanganda - uglerod oksidi, azot
oksidi, aldegidlar.
akkumulyator boʻlinmasida - sulfat kislota bugʻlari;
akkumulyatorni ta’mirlashda - qoʻrgʻoshin aerozollari va uning
oksidi.
Shinalarni ta’mirlash boʻlimida
- rezina changi, vulkaniza-
torlardan ortiqcha issiqliklik, bugʻli isitish bilan vulkanizatorlar-
dan foydalanganda namlik, shinalarni yopishtirishda benzin
bugʻlari.
Tunuka-press boʻlimida
- ortiqcha issiqlik, uglerod oksidi
va oltingugurt dioksidi.
Payvandlash boʻlimida - marganets aerozollari va changlar.
47
Mis boʻlimida - podshipniklarni toʻldirish, radiatorlarini
qalaylashda qoʻrgʻoshin aerozollari va kislota bugʻlari.
Shpatluoka ishlarida - chang:
Boʻyoq boʻlimida - erituvchilarning bugʻlari.
ATKda ventilyatsiyani hisoblash uchun ichki garajdagi yo-
qilgʻi sarfi, avtomobilning ishlash muddati va dvigatellarning
ishlash rejimlari toʻgʻrisidagi ma’lumotlar talab qilinadi.
avtomobil garajda 5 km/soat tezlik
bilan harakatlanganda
bitta karbyuratorni dvigatel tomonidan sarflangan yoqilgʻi:
kg/soat:
Q
yo
= 0,6 +0,8 V
i
,
bu yerda, V
i
- dvigatel silindrlarining ish hajmi, l.
Karbyuratorli dvigatelning chiqindi gazlaridagi uglerod ok-
sidi miqdorini hisobga olish kerak:
mashina xona boʻylab harakatlanganda - 4%;
dvigatel qizib ketganda va avtomobil saqlash xonasidan
chiqqanda - 6%;
avtomobil saqlash joyini tark etganda - chiqarilgan uglerod
oksidi miqdorining 40%.
Karbyuratorli dvigatelning ishlashi paytida xonada chiqari-
ladigan uglerod oksidi miqdori quyidagi formula boʻyicha
aniqlanadi:
G
uo
= 15Q
T
* P / 100
bu yerda: 15 - 1 kg yoqilgʻining
yonishida ishlab
chiqarilgan chiqindi gazlar miqdori, kg;
P - chiqindi gazlardagi zararlilik (uglerod oksidi) miqdori,
ogʻirligi%.
Qoʻrgʻoshinli benzinda ishlaydigan karbyuratorli dvigatel-
larning chiqariladigan qoʻrgʻoshin aerozollarining miqdori
quyidagi formula boʻyicha aniqlanadi:
48
𝐺
𝑎.𝑐.
=
0,05∗𝑄
𝑛
∗𝐾
1000
bu yerda: K - turli markali benzindagi tetraetil qoʻrgʻoshin
miqdori, g/kg;
0,05 – etil benzinni yoqish paytida chiqindi gazlarida hosil
boʻlgan qoʻrgʻoshin aerozollarining miqdori.
Toʻrt taktli dizel dvigatelining
ishlashi paytida chiqa-
riladigan uglerod oksidi, azot oksidi va aldegid miqdori quyidagi
formula boʻyicha aniqlanadi:
G = (16O + 13,5V
P
) *P / 700
bu yerda, P - chiqindi gazlardagi zararli tarkib, mg/m
3
(4. 1-jadvalga qarang).
4 taktli dizel dvigatellarining ajratib chiqargan zararli
gazlari, ogʻirlikka nisbatan % larda
4. 1-jadval
Download
