8.2-§ Vallarning ishga Iayoqatligi va hisobi
Umumiy mashinasozlik sanoatida ishlatiladigan val va o ‘qlarning
ishga Iayoqatligi uning mustahkarnligi va bikirligi bilan belgilanadi.
Vallarning
hisoblashni
boshlanishda
valning
o'qi
bo'vlab
joylashtiriladigan tishli g'ildirak, mufta. podshipnik va boshqa detallar-
ning eni bo‘yicha oMchamlari nom a’lum, faqat valga ta"sir qiluvchi
aylanuvchi moment yordamida val uchining diametri aniqlanadi:
bunda:
T-aylanuvchi moment, Nm; [x]=15-25MPa-buralishdagi ruxsat
etilgan kuchlanish.
Taxminiy diametrga asoslanib, valning
tuzilishini chamalab chizib
olinadi. Bunda valning istalgan kesimidagi kuchlanishni iloji boricha bir
xil bo'lishiga erishish lozim. Buning uchun valning aylanuvchi detal
o ‘rnatilgan qismini y o 'g 'onroq qilib, tayanchlarga
yaqinlashgan sari
ingichkalashtirib borish tavsiya etiladi. Valning elektrodvigatel bilan
birlashadigan diametrini tanlashda uni elektrodvigatel valiga mos. ya'ni
d = (0 ,8 -l,2 ) dDv ga keltirishni nazarda tutish lozim.
Vallarning diametrlari o ‘q bo'yicha aniqlangach uning o'q
bo‘vicha uzunligi aniqlanadi.
Buning uchun valga detallar o ‘z oicham lari bilan o ‘tqaziladi
8.2-
rasm.
Bunda yulduzcha, tishli g'ildirt
klarning eni uzatmalarning
hisobidan olinadi, podshipnikni eni jadvaldan valning diametriga
nisbatan tanlanadi. Valga hamma detallar o'tkazilgach, eguvchi va
burovchi moment qiymatlarini aniqlash uchun hisobiy sxema tuziladi.
Bunda val ikki tayanchlarga o ‘tkazilgan balka sifatida ko‘riladi.
[8 .1]
8.2-rasm .
170
www.ziyouz.com kutubxonasi
Umuman olganda val burovchi moment
hamda uzatmalami ishlash
jarayonida hosil bo‘lgan kuchlar ta’sirida boMadi. Shuningdek, valning
konsol qismida muftadan qo‘shimcha ravishda radial kuchlar ta’sirida
bokladi. Tez harakatlanuvchi valda Fm=125V r,
sekin harakatlanuvchi
valda Fm= 250
4т.
Uzatmani yig‘ish jarayonida qo'yilgan noaniqliklar
natijasida muftalardan hosil bo‘lgan qo‘shimcha radial kuchlar vtulka-
barmoqli mufta uchun Fm=(0,4-0,7) Ftm, bunda, Ftm=T/DUI-muftadagi
aylanma kuch. Dur-mufta barmoqlar o'qidan o ‘tkazilgan aylana diametri.
Tishli mufta uchun Fm= (0,15-0.2) Ftm, bunda F tm=2T/d=2T/(mz); zm-
tishli gardishni tishlar soni va moduli.
Valga ta’sir
qiluvchi kuchlarni qiymati, tayanchlar o ‘rtasidagi
masofalar aniqlangach gorizontal va vertikal tekisliklar bo‘yicha
tayanchdagi reaktsiya qiymatlari
Rr\= J[k"f + (R'j?
, R
v -^ (R " f + {R'AY ,
gorizontal va vertikal tekislikdagi eguvchi moment,
ulaming umumiysi
aniqlanadi va ya’ni eng xavfli kesimdagi max eguvchi moment qiymati
A/max =
^M-H
+ A/;,
hamda eguvchi
momentning
ekvivalent qiymati
